Çavuşköy (Kızıl)

İlçenin kuzeyinde, İnegöl'e 10 km uzaklıktadır. Köyde antik yerleşim kalıntısı vardır. 1487 yılı tahrir defterine göre, Dura Çavuş'un tımarı imiş. Bu nedenle Çavuş adını almıştır. Köyde bulunan bir değirmen ise İshak Bey vakfına ait imiş. Köyde bu tarihte bağlar da vardı. Kadı sicillerinde Çavuşoğlu adıyla İnegöl'e bağlı olarak gösterilen köy, bu olmalıdır. Kadı sicille­rinde Kızıl olarak da anılır. Kadı sicillerindeki kayıtlardan köyün, saray kapıcılarının vakıf köyü olduğu anlaşılıyor. Bazı kayıtlara göre ise Bayezıt Paşa’nın vakıf köyüdür. Köyün geliri, Bursa’da yaptırdığı medresesine harcanmaktaydı. 1895 ve 1908 Yıllığı’na göre 105 hane bulunan köyde, 1990 yılında 596, 1997 yılında 574 kişi yaşamaktaydı. Yerli köyüdür. Köyde, Samsama Çavuş’a ait olduğu söylenen bir mezar olup, adına pilav günleri düzenlenmektedir. Ancak köyün Samsama Çavuş’la bir ilgisi yoktur. Çünkü mezar Dura Çavuş’a aittir. Samsama Çavuş’a ait köy, bugün Osmaneli’ne bağlıdır. Köyde bulunan Sancılı Dede yatırı, daha çok atları iyileştirdiğine inanılan bir adak yeriydi. Ayrıca İnegöl'de, Sultan Mehmet'in vakıfları arasında Şibali köyü yakınlarında 11 haneli Çavuşlu mezrası vardı.

Raif Kaplanoğlu