Abdullah (Mevlana)

Abdülkadir oğlu Hoca Mircan oğludur. Bursa’da “Mercanzâde” ve “Tatoğlu” diye şöhret bulmuştur. Esasen İranlı olup padişahın hocası Hayreddin Efendi Tekkesi’ne intisab ve kapıağası Cafer Ağa’nın hemşiresini almakla kısa zamanda müderris olmuş ve azlolunarak birçok cefalar çekmiş ve ye’sinden büyük ve küçük herkes hakkında dil uzatmaya başlamıştır. Padişahın hazır olduğu bir divan-ı hümayunda bir kadın davasından beraat eylemiş ve hak kazanmış iken buna mağrur olarak dil uzatmaya başlayarak sadrazama tecavüzatta bulunmakla Bursa’ya nefy edilmiştir. Bursa’da da dilini tutmayıp, evini mahkeme hâline koyup bazı davaları görmeye başlamış ve mahkemenin iradının azalmasına sebep olmuştur. Kendisine fermanla nasihat verilmiş ise de mütenebbih olmayarak evine birçok şerirleri toplayıp şirret ve fesadla meşgul olduğu cihetle Bursa kadısı, ahlâksızlığını yazarak 976/1568’de Diyarbakır’a tardolunması fermanını istihsal eylemiştir. Affa imkân bulamayınca Hicaz’a gitmiş, seferden dönünce Şeyhulislâm Ebussuud Efendi’nin şefaatıyla 977/1569’da melül ve mahzun olarak vefat eylemiştir. Ömrünün ilk demleri mesudâne geçmiş ise de sonlarında dilinin belâsı olarak pek müşkil bir vaziyete düşmüş ve bütün ahbablarını kaybetmiştir (ŞN. 176). Karısı Mustafa kızı Fatma 957/1550’de vefat etmiştir. Hatice ve Belkıs isminde iki kızı vardır. BK, I/ 20