Karsak

İlçenin güneyinde, eski bir Ermeni köyüdür. İlçeye 13 km uzaklıkta, İznik Gölü’nü Gemlik Körfezi’ne bağlayan Karsak/Garsak Boğazı'nın girişindedir. Köye, bu nedenle Karsak adını almıştır. Cumhuriyet öncesinde, Karsak Boğazı'nın girişinde, bugünkü Karsak köyünün 3 km altında Karsak Derbendi adıyla bir yerleşim alanı vardı. Köyde Ermeniler ile Türkler birlikte yaşıyordu. Adının Ermenice’den geldiği sanılmaktadır. Karsak adı, Ermenice derecik anlamına gelmektedir. Nitekim Karsak Boğazı'ndan, İznik Gölü ile Gemlik Körfezi’ne akan su da Karsak deresi olarak anılmaktadır. Köyde anlatılan söylenceye göre ise: Trakya’dan gelen göçmenler, devamlı göç etmekten, oraya buraya konmaktan usandıkları için artık burada “kalsak” demişler. Sonra bu kalsak sözcüğü Karsak’a dönüşmüş. Kurtuluş Savaşı sonrasında köye Ermenilerin yerine Batum göçmenleri yerleşmiş. Bu göçmenler, dağdaki göçmen köylerinden inmiştir. Köyden göç eden Ermenilerin yerine 40 hane kadar Yunanistan göçmeni yerleştirilmiştir. Bu göçmenlerin hemen tamamı Kıpti’dir. 1924 yılında vilayet tarafından alınan bir karar sonucunda köyün adı Karaçakır olarak değiştirilmişse de halk tarafından benimsenmemiştir. 1895 ve 1908 Yıllığı’nda 220 hane bulunan köyde, 1927 yılında 682, 1990 yılında 616, 1997 yılında 459 kişi yaşamaktaydı. Köyden Gemlik ve Bursa'ya sürekli göç olmaktadır. Köyün tek geçim kaynağı zeytinciliktir. Köyde güzel işleyen bir Kalkınma Kooperatifi vardır.

Raif Kaplanoğlu