Maliki olduğunuz taşınmazın genel yola çıkışı bulunmadığında, komşu parsel taşınmazlar üzerinde en uygun görülecek güzergahtan muhik bir bedel karşılığında geçit hakkı kurulması için mahkemeye başvuruda bulunmanız gerekmektedir.
Davanın görüldüğü mahkemece, komşu parsellere ait tapu kayıtları getirilir, taşınmazın kayıt maliki veya mirasçılarına ve diğer olası parsel maliklerine usulüne uygun tebligat yapılarak, davada taraf teşkili sağlanır. Davanın esasına girilmeden önce, davada taraf teşkilinin sağlanması öncelikli bir usul sorunudur. Zira, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 27 inci madde hükmüne göre; “(1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler. (2) Bu hak;
a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olmasını,
b) Açıklama ve ispat hakkını,
c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini içerir.”
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davada, anılan hak, taşınmaz leh ve aleyhine kurulması gerekeceğinden hem leyh hem de aleyhine geçit hakkı talep edilen taşınmaz maliklerinin davada noksansız olarak yer alması gerekmektedir. Bu durumda, taşınmaz kayıt malikleri sağ iseler kendileri, ölü iseler mirasçılık belgesinde gösterilen mirasçıların davaya dahil edilerek yargılamada taraf teşkili sağlanması ve davanın bundan sonra esasına girilerek karar verilmelidir. Aksine olarak, söz konusu kişilerden ölü olanların nüfus kayıtları esas alınarak davada taraf teşkili sağlanıp nihai karar verilerek yargılama sonuçlandırılamaz. Zira bu durumda, 6100 sayılı HMK’nın 27 inci maddesinde düzenlenen tarafların hukuki dinlenme hakkı ihlal edilmiş olacaktır. Bu gerekçe, ilk derece mahkemesince alınacak nihai hükmün üst mahkemece bozulması sebebi sayılır.
Uygulamada az da olsa, hukuki dinlenilme hakkını ihlal edecek şekilde taraf teşkili sağlanmaksızın, geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda kararlar verildiği gözlenmekte olduğundan, konunun yukarıda açıklandığı şekilde açıklanması uygun görülmüştür.
