Araştırmacı yazar Ekrem Hayri Peker’in art arda Bursa ile ilgili kitapları yayınlanıyor. Ekrem Hayri Peker’in ilgi alanı oldukça geniş, çok yönlü bir insan… Kendisi kimya mühendisi, tekstil alanında da yazdığı pek çok kitap var… Kent bilinci ve Bursa’ya dair duyarlılığı yüksek bir insan… Kendisini Şehrengiz Dergisi’nde yayınlanan araştırma, inceleme yazıları yazdığı dönemde tanıdım…
Geçenlerde Bursa üzerine yazdığı onuncu kitabı yayınlandı… Başlığı bile, başkasını bilemem de bana “Mutlaka okumalısın” çağrısı yapan bir kitap:
“1950-1960 Yılları Arasında Bursa'da Yaşanan İlginç Olaylar”
Ekrem Hayri Peker; kitap hakkında bilgi verirken, pek çok eski Bursalının katıldığı şu cümleleri kuruyor:
“Bursa o kadar değişti ki, Çocukluğumun ve gençliğimin Bursa’sını çocuklarıma anlatsam kısmen gördükleri ve yaşadıkları için inanacaklar; ama torunuma anlatsam, ‘dedemin kafası sulanmaya başladı’ diye düşünecek’ dedim…”
Aynen öyle… Torunlarımız için eski Bursa ve yaşantısı adeta “Fantastik bir anime öyküsü!”…
Peker sözlerini şöyle sürdürüyor:
“… Ve bildiğim, yaşadığım Bursa’yı yazmaya çalıştım. Çalışmalarımı 1950 yılından başlayarak incelediğim 11 yıllık yerel gazeteler haberleriyle zenginleştirdim.
Bu çalışmamda sizi ellili yıllara götürmek, Bursa yerel basında yer alan birbirinden ilginç haberleri Bursa sevdalılarına duyurmak istedim. Bulunan defineler, öldürülen fil ve boğa yılanları, deve güreşi, Bursa’yı ziyaret edenler, Cem Sultan'ın mezarının açılması, Vecihi Hürkuş'un uçakları, Bursa'nın eğlence kralı Hayri Küçük…
Ellili yıllara bir yolculuğa çıkmaya hazır mısınız?”
AHMET VEFİK PAŞA TİYATROSU’NUN AÇILIŞI
Ekrem Hayri Peker’in Bursa üzerine yazdığı kitaplardan biri de “Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nun Açılışı… Ekin Yayınevi tarafından basıldı…
Ekrem Hayri Peker diyor ki:
“…Sinemaları araştırırken Bursa’ya gelen tiyatrolarla ilgili haberler ve bu haberlerin yanı sıra Bursa’da yerleşik bir tiyatro kurulması için büyük bir çaba gösterildiğine şahit oldum…”
Ve diyor ki:
“Araştırmada bu sürecin ve Bursa'daki tiyatro kültürünü Bursa hafızasına kazandırılması için bu konudaki bilgi ve belgeleri yazıya döktüm.
Bu çalışmamın, bu konuda araştırma yapanlara faydalı olmasını dilerim.”
Bir de dileği var:
“Bursa Devlet Tiyatrosu’nda Ahmet Vefik Paşa’nın büstlerinin yanı sıra İhsan Sabri Çağlayangil, Recep Haykır, Muhsin Ertuğrul ve binanın mimarı Münevver Belen’in büstleri bir vefa gereği fuayede tanıtım panolarıyla yer almalıdır. Bir an önce bu eksikliğin giderilmesini dilerim.”
1950-1960 YILLARINDA BURSA’DA SİNEMA VE MAGAZİN!
Ekrem Hayri Peker’in bir diğer ilginç kitabı “1950-1960 Yılları Arasında Yerel Basının Gözünde Bursa'da Sinema ve Magazin” adlı çalışması…
Peker, bu kitabı için şu değerlendirmede bulunuyor:
“1950 ve 1960 yılları arasında Bursa’da yayımlanan ANT, Hakimiyet Milletindir ve Yeni Ant gazetelerini inceledim. Bu araştırmanın sonunda neye ulaştığımı sorarsanız “Sinemanın sadece sinema olmadığı” gerçeğine…
1950 yılından başlayarak incelediğim 11 yıllık yerel gazetelerde Türk sinemasına ayrılan yer bir nüshayı ile doldurmuyor. Oysa Bursa film çekilen bir yerdi. Üstelik her yıl 50-70 film çevrilen İstanbul’un dibindeydi.”
Türkiye’nin Amerikan kültürüne teslimine yönelik çok önemli saptamada bulunuyor:
“Yerel gazetelerinde yerli sinemaya ayrılan haber, okuru çok olan dansöz ve striptizci haberleri iken, hemen her gazete nüshasında Hollywood artistlerinin çevirdiği filmler ve onların aşk hayatlarına ait haberler resimli olarak yer alıyordu. Hollywood’la, magazinde, sadece İngiliz kraliyet ailesi haberleri yarışıyordu.
Bu haberlerin resimlerinin klişelerini bu işle görevli elçilik basın ataşeleri veya kültür merkezlerindeki görevlilerin hazırlayıp gazetelere dağıtıyorlardı.
Gazetelerin Hollywood haberlerine tam sayfa ayırdığını görünce, Halkevlerinin neden kapatıldığını bir kez daha anladım. Anadolu'nun dört bir yanına yayılmış şubeleriyle, başta tiyatro ve sinema olmak üzere bir kültür merkezi olan, halk kültürünü derleyen Halkevleri kapatılınca…
Televizyonun bilinmediği, Türkiye’nin dörtte üçüne radyo yayınlarının ulaşmadığı, İstanbul ve Ankara’da basılan gazetelerin il ve ilçelere bir hafta veya on beş günde bir ulaştığı bir ülke Amerikan kültürüne teslim edildi.
Halkevlerinin kapatılmasının sadece Demokrat Parti iktidarının kararı olmadığını ve ABD’nin de ‘Türk toplumunu dönüştürmek için sinemayı kullandığını’ sonucuna vardım.”
Bu kitap da konusu itibariyle Türkiye’nin yakın geçmişine sinema tarihi açısından sosyolojik bir açılım getiriyor; bu yönüyle de çok değerli bir çalışma…
EKREM HAYRİ PEKER’İN KİTAPLARI
Basılı kitaplarından bazıları şunlar:
“Teşkilat-ı Mahsusa’dan Kuşçubaşı Hacı Sami Bey”; “Özbek Mektupları”; “Anadolu’dan Kafkasya’ya Zekeriya Efendi”; “Yeşim Taşı Ön Türkler ve Türk Tarihinden Kesitler”; “İnegöl’de Nostaljik Bir Gezinti”; “Tekstile Giriş”; “Tekstilcinin El Kitabı”; “Tekstil El Kitabı”; “Tekstilciler İçin Baskı El Kitabı”;
“Örme El Kitabı”; “Bir Cihan İmparatorluğu Kurma Mücadelesi Teşkilat-ı Mahsusa”; “Taşların Yolculuğu, Avrasya, Önasya ve Akdeniz’de Ön Türk İzleri”;
(E Kitap: Tekstile Giriş, Zeus’un İzinde, Özbek Mektupları, Kendi İşletme Dilini Yaratmak, Yeşim Taşı Tarih Türklerle Başlar ve Bursa Sinemaları)
Bursa'yla ilgili kitapları arasında şunlar yer alıyor:
“ Emirsultan-Heykel Arasında Nostaljik Bir Gezinti”; “Altıparmak-Muradiye-Çekirge Arasında Nostaljik Bir Gezinti”; “ Keşiş Dağındaki Zeus”; “ Bursa’da Sinema”; “1950-1960’lı Yıllarda Bursa’da Kültürel ve Sosyal Değişim”; “1930-1960 Yılları Arasında Bursa’da Eğlence”;
“1950-1960 Yılları arasında Yerel Basının Gözünden Bursa’da Sinema ve Magazin”; “Yerel Basında Bursa Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nun Açılması”; “İstiklal Savaşı'nda Bursa'nın Milli Çeteleri ve Abdurrezzak Sözgeçiren”; “1950-1960 Yılları Arasında Bursa'da Yaşanan İlginç Olaylar”...
Ekrem Hayri Peker’in kitaplarına Cumhuriyet Caddesi’ndeki Ekin Kitabevi’nden ya da internetten erişebilirsiniz.
Çok sayıda derginin yayın kurulunda yer alan, yazıları yayımlanan Ekrem Hayri Peker’in Tayfun Çavuşoğlu ile birlikte kurucu olduğu “Belgesel Tarih Sitesi” var; www.belgeseltarih.com
