4. Hukuki değerlendirme
Uyuşmazlık, eser sözleşmesi ilişkisinden kaynaklanan ve eserin tesliminden sonra ortaya çıkan gizli ayıpların giderimi ya da yıkım bedelinin tahsiline ilişkin olacaktır. Zira, taraflar arasındaki ilişki sözleşme ilişkisinin kurulduğu tarihte yürürlükte bulunan 818 sayılı mülga Borçlar Kanunu’nun 366. maddesinde veya 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 481. maddesi ve devamı maddelerinde düzenlenen eser sözleşmesi ilişkisidir.
Ayıp, bir malda ya da eserde sözleşme ve yasa hükümlerine göre normal olarak bulunması gereken niteliklerin bulunmaması ya da bulunmaması gereken bozuklukların bulunmasıdır. Yüklenici, yüklendiği işi sözleşme ve yasa hükümlerine, fen ve sanat kurallarına uygun olarak tamamlamak ve iş sahibine teslim etmekle yükümlüdür. Yüklenicinin bu yükümlülüğü, iş-eser sahibine olan “özen ve sadakat” borcu gereğidir. Yüklenicinin hukuki sorumluluğu bakımından diğer bir dikkate alınması gereken zamanaşımı süresidir. Bir yapının açık ya da gizli ayıplı olmasından doğan davalar, mülkiyetin bina sahibine geçmesinden başlayarak beş yılın ve yüklenicinin ağır kusuru varsa yirmi yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar (TBK m.244/III). Yargılama sürecinde; gerektiğinde mahallinde keşif yapılmak suretiyle alınacak bilirkişi kurulu raporunun özellikle Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teftiş Kurulu Müfettişliğince olası alınan raporun dayanağı olan binaların inşa edildiği zaman yürürlükte bulunan Deprem Yönetmeliği hükümleri esas alınmalıdır. Gizli ayıp; eserin teslimi sırasında ilk bakışta görülemeyen, muayene ile hemen anlaşılamayan, sonradan kullanılmakla veya somut uyuşmazlıkta görüldüğü gibi deprem ve benzeri bir olay vesilesiyle ortaya çıkan ayıptır. Ayıplı iş ise vasıf eksikliğini ifade eder.1 O sebeple ister vasıf eksikliği bulunması ister ayıplı inşa edilen binalar nedeniyle, yüklenicinin sorumlu olması gerekir. Ayıplar yapının tesliminden sonra, meydana gelen deprem nedeniyle oluşan hasarın veya yıkımın incelenmesi sırasında anlaşılabilmesi önemli bulunmaktadır. Bu nedenledir ki, gizli ayıp niteliğinde olduklarının kabulünde zorunluluk vardır.
TBK’nın 475. maddesi uyarınca bina sahibi, teslimden sonra ortaya çıkan gizli ayıpların giderilme bedelini aynı Deprem Yönetmeliği esasları doğrultusunda ve ayıbın ortaya çıktığı tarihteki rayiç fiyatlarla isteyebilir. Bu nedenle, binanın hasar ya da yıkım ve yeniden yapım bedelinin, ayıpların ortaya çıktığı depremin oluş tarihi olan 2023 yılı mahalli serbest piyasa rayiçleri üzerinden hesaplanması gerekir.
Bununla beraber, binalarda ayıplı iş ile eksik işi karıştırmamak gerekir. Ayıplı iş vasıf noksanlığını ifade ettiği halde, noksan iş yapılmayan işi ifade eder. Ailenizle birlikte esenlik ve mutluluklar diler, en içten saygılarımızı sunarız.
1 YHGK, 08.10.2003 Tarih, 2003/15-474 Esas ve 2003/545
Karar sayılı içtihat metni.
