Sömürgeciliğin dünyada bıraktığı izlerin araştırılması

Sömürgecilik; bir ulusun, kendi sınırları dışında sahip olduğu, yönettiği, siyasi ve ekonomik çıkarlar sağladığı topraklarla ilgili kurulan bir sistemdir. Böylesi bir sistemde, ülke kaynakları sömürgecilere aktarılmakta, sömürülen ülkelerin yüz binlerce insanı ölüme gönderilmektedir.
Bir ekmek hırsızına ceza verilen bir hukuk sisteminde, siyasal ve ekonomik çıkarlar sağlanan topraklarla ilgili kurulan bir sömürgecilik sisteminde, faillerin fiillerinin suç sayılmamasını haklı gösteren bir sebep görülmemektedir. Sömürgecilik bir uluslararası insanlık suçudur ve mutlaka faillerinin cezalandırılması insanlık adına kaçınılmazdır. Bu fiilin, Uluslararası Suçlar' kapsamında bir 'İnsanlığa Karşı Suç' olarak ceza yasalarında yer almaması insanlık adına utanç vericidir. Diğer yandan, bu suçlar hakkında zamanaşımı hükümlerinin uygulanmayacağı hükmüne de yer verilmesi caydırıcılık yönünden önemli bulunmaktadır.
Konu ile ilgili bilincin yeşermesi, kökleşmesi, yayılması ve hukuki boyutta çalışmaların gecikmeksizin gerçekleştirilmesi önemlidir.
Daha önce bu köşede yayımlanan makalemde de açıklandığı üzere, ateşten sakınır gibi, sömürgecilikten de sakınmak için; bu konuların tartışılması, öğretide gelişmelerin izlenmesi ve uygulama boyutunda araç ve yöntemlerine ışık tutacak bilimsel çalışmaların yürütülmesi amacı ile uygun bir ortamın oluşturulması gerekmektedir.
Özellikle; Sömürgecilik Hukuku ile ilgili ilmi eserlerin yayımlanması, sömürgecilik yöntemleri, 'Sömürgeci Devletler Listesi' hazırlanması, sömürgeci devletlerle kurulacak ikili ya da çok taraflı anlaşmalarda özel hükümler öngörülmesi, bu konuda kamu oyunda bilincin oluşturulması ve güçlendirilmesini sağlayacak bir ortamın varlığı gerekmektedir.
Bu amaçla 'Sömürgecilik Hukuku Araştırma Enstitüsü'nün kurulması yönünde önerimizi tekrar etmekteyiz. Ne var ki, şu günlerde Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinin Resmi Gazete'de yayımlanan 'Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sömürgecilik Sonrası Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliği' dikkatlerimizi çekti.
Söz konusu Merkez'in amaçları; özellikle son dönemlerde Batı üniversitelerinde yükselen disiplinlerarası çalışmalara damgasını vuran ve sömürgeciliğin bütün dünyada bıraktığı izleri araştırmayı temel ilke olarak içeren postkolonyal çalışmalara (postcolonial studies/sömürgecilik sonrası çalışmalar) yoğunlaşmaktır. Ayrıca söz konusu çalışma sahası ekseninde hem üniversitede ve ülkemizde yapılacak araştırmalara öncülük etmek hem de günümüz nesillerini sömürgecilik, kültürel emperyalizm, yerli kültür, milli duyarlılık gibi konularda aydınlatmaya dönük olarak çeşitli aktivitelerde (konferanslar, paneller, sempozyumlar ve benzeri) bulunmak olarak belirtilmektedir (m.5/1).
Yönetmelik'te Merkez'in faaliyet alanları arasında şunlar bulunmaktadır:
a) Merkez'in amaçları doğrultusunda yerel, ulusal ve uluslararası diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak kongre, sempozyum, panel, atölye çalışmaları, yüksek lisans programları ve kurslar düzenlemek, özel veya resmi kuruluşlardan gelecek istekler doğrultusunda projeler ve projelerle ilgili uygulama birimlerini oluşturmak, bunlara katılmak, bunları desteklemek ve yürütmek.
b) Postkolonyalizm araştırmalarının yaygınlaştırılmasını, geliştirilmesini sağlayıcı derleme ve katalog taraması yapmak.
c) Öğrencilerin ve araştırmacıların; Merkez'in amacıyla ilgili konularda eğitim, araştırma ve öğretim yapmalarını sağlamak.
ç) Amaçta belirtilen konularda dergi, broşür, araştırma raporu ve kitaplar yayımlamak, sosyal-kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinlikler düzenlemek, postkolonyalizm araştırmaları arşivi ve kitaplığı oluşturmak.
d) İşbirliği yapılan bilim alanlarında kamu veya özel sektörün her düzeydeki personelinin eğitimi için, kurs, seminer, konferans, kongre, sempozyum, panel ve her türlü bilimsel toplantı ve benzeri faaliyetler düzenlemek.
e) Yurt içindeki ve yurt dışındaki benzer merkezlerle işbirliği yapmak ve bu amaçla bilimsel toplantılar düzenlemek, öğrenci ve öğretim üyesi alışverişinde bulunmak, ortak çalışmalar, projeler ve araştırmalar geliştirmek, bunlarda yer almak ve desteklemek.
f) Merkez'in amacına uygun diğer etkinlikleri düzenlemek ve etkinliklere katılmak (m.6).
Dikkat çeken en önemli tespit, söz konusu çalışmalara sömürgeci batı devletlerinde başlanılması ve ondan sonra ülkemizde de aynı yönde çalışmaların başlatılıyor olmasıdır. İnsanlık adına dileğimiz, sadece sömürgeciliğin dünyada bıraktığı izlerin araştırılması ile yetinilmemesi, bu insanlık suçunu işleyenlerin cezalandırılmaları için ceza yasalarında da ayrıca yer almasıdır.
Yürekten esenlikler ve en içten saygılarımızı sunarız.