Hangi mallara ambargo konacağı henüz tam olarak açıklanmamış, Rusya tarafından ilerideki günlere bırakılmış olsa da aslında Rusya’ya enerji ve turizm konusundaki bağımlılığımızın bile durumun ciddiyetini ifade ettiğini ifade eden; Prof. Dr. Lale Karabıyık, Rusya’nın Türkiye’nin yedinci ihracat pazarı, Türkiye’nin de Rusya’nın beşinci sırada yer alan önemli bir ihracat pazarı olduğunu belirterek başka sektörlerin de olumsuz etkilendiğini söyledi. CHP’li vekil, “Zaten Türkiye Orta Doğu’daki çatışmalar nedeniyle ihraç pazarı kaybına uğramıştı. Kaldı ki büyümeye çalışan Türkiye ekonomisi için bu önemli bir risk. Sadece büyüme ve orta gelir tuzağı konusunda ticaretteki olası kesintilerin Türkiye ekonomisine nasıl bir bedel ödeteceğini henüz belli değil. Ayrıca Rusya’ya mal getiren Türk taşımacılarına da kontrol getirilmesinin yanı sıra, tarife dışı uçaklara da 1 Ocak’tan sonra farklı bir uygulama getirileceği beklentisi de söz konusu” açıklamasını yaptı.
FİNANSAL FİYATLARDAKİ DENGELER DAHA DA BOZULABİLİR
En önemli enerji tedarikçimizin Rusya olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Lale Karabıyık, sadece petrol değil, yanı sıra doğal gaz ithalatı da yaptığımızı belirterek, “Türkiye’nin özellikle doğalgaz bağımlılığı nedeniyle elektrik ve sanayi üretiminde düşme yaşanacaktır. Doğalgazın yüzde 56sı Rusya’dan alınıyor. Ayrıca elektriğimizin yüzde 29 unu da doğalgaz santrallerinden sağlıyoruz. Kaldı ki büyük ihmal sebebiyle enerji arz güvenliğimiz de tehlikede. Özellikle son 4 yılda LNG ithalatı, boşaltım tesisi ve depolama işi geciktirilmiştir. Yatırımlar kağıt üzerinde kalmıştır. Yani depolama hacmimiz yeterli değildir, herhangi bir kesintide 3 gün en fazla ihtiyaç karşılayabileceği ifade edilmektedir. Diyelim ki doğalgaza çare bulundu, her ne kadar doğalgaz alımı başka ülkelere kaydırılsa da kanımca uygulanan ambargolar nedeniyle ihracata etkisi daha fazla olacaktır” açıklamasıyla durumun ciddiyetini ifade etti.
RUSYA KRİZİ VE TEKSTİL SEKTÖRÜNE ETKİLERİ: ‘YABANCI FİRMALARIN TEMSİLCİLERİ PAZARLAMA KAYGISI SEBEBİYLE GELMEK İSTEMİYOR’
Tekstilin başta giyim olmak üzere, istihdam ve ihracat katkısı çok yüksek bir sektör olduğunu dile getiren CHP’li vekil, “2014 yılında giyim sanayi ve aksesuarlarından elde edilen ihracat geliri 16.2 milyar dolar ve 2015 in ilk on ayında ise 12.3 milyar dolar. Aynı zamanda kayıtlı ve yüksek ücret alan işçiler de bu sektörde önemli. Türkiye aynı zamanda giyimde fason üretimin ve Türkiye’de giyim eşyası ürettiren uluslararası dev firmaların ‘Made in Turkey’ etiketi taşıyan mallarının üretiminin yapıldığı yer olarak da önem taşıyor” dedi.
Örneğin Zara, Calvin Klein, Donna Karan, Adidas, Puma Burberry, Hugo Boss, Massimo Dutti gibi dünya markalarının Türkiye’de üretildiğini ve Made in Turkey etiketi taşıdığının altını çizen Karabıyık, bu alanda çok sayıda firmanın iş yaptığını, özellikle de 17 firmanın yurt dışından gelerek kendi markasını Türkiye’de ürettirmek isteyenlere çok büyük iş yaptığını ifade etti.
CHP’li vekil, “Ancak son gelişmelerden sonra Rusya’nın çeşitli ülkeleren değişik firmaların üretimlerini Türkiye’de yaptırarak Made in Turkey etiketi taşıyan mallarına farklı muamele yapmaya başladığı biliniyor, gümrük bedeli uygulaması da başlamış bulunuyor. Tabi diğer taraftan Türkiye’ye gelerek, malını Türkiye’de ürettirecek yabancı firmaların temsilcileri de artık Made in Turkey yazılı etiketlere Rus pazarının olumsuz bakışından dolayı pazarlama kaygısı sebebiyle gelmek istemiyor. Tabi şimdilik hepsini etkilemese de dünya markalarının Türkiye’de yaklaşık 180 firma temsilcisi bulunmakta ve Türkiye’de üretim yaptırma kararları da onlara bağlı, ama son dönemde üretim taleplerinin azaldığını ve daha da azalması konusunda riskin arttığını söylemekte yarar var” sözleriyle olası bir kaybı gözler önüne serdi.
Karabıyık, Rusya – Türkiye ilişkilerinin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri hakkında yaptığı basın açıklamasında, “Türkiye’de üretim yaptıranlar bir tarafa, gelelim bizim ayakkabı ve giyim eşyası üreticilerimize, onlar da Türk mallarına olan tepkiden dolayı ‘Acaba Çin de mi ya da Bulgaristan’ da mı üretip dünyaya pazarlayalım?’ diye düşünmeye başladılar ve bazıları girişimlerde bulundu” değerlendirmesini yaptı.
RUSYA KRİZİ VE YAŞ MEYVE VE SEBZE SEKTÖRÜ: ‘OLUMSUZ ETKİLERİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPILACAĞI AÇIKLANMADI’
Türkiye’nin bu yılın Ocak-Ekim döneminde 2.3 milyon ton yaş meyve ve sebze ihracatından yaklaşık 1.4 milyar dolar döviz girdisi sağladığının, bu rakamın yüzde 42’sinin Rusya’ya olduğunu dile getiren Lale Karabıyık, bu nedenle yaş meyve ve sebze ihracatımızda Rusya’nın en fazla ihracat yaptığımız ülke olarak ilk sırada yer aldığını belirtti. Sadece Akdeniz İhracatçılar Birliği’nin bile portakal ihracatının yüzde 20'si, limon ve greyfurtun yüzde 26'sı, mandalinanın yüzde 46'sınin Rusya'ya yapıldığını belirttiğini hatırlatan Karabıyık, bir taraftan da tarım ürünlerinde ve gıdada net ihracatçı olmaya ve cari açığı olumlu etkilemeye çalıştığımızın altını çizdi.
Ürünlerin ambarlarda bekletiliyor olmasının da ayrı bir sorun olduğunu dile getiren CHP’li Vekil, “Tabi Almanya, Irak Suudi Arabistan, İngiltere İtalya Avusturya, Hollanda, Bulgaristan, Ukrayna vb ülkeler de diğer pazar alternatifleridir; ancak kısa sürede bağlantı kurabilmek ne derece mümkün olabilir, ayrıca elde kalanların iç piyasada satışa başlaması, değişen hava şartları sebebiyle artan fiyatları iç piyasada bir miktar aşağı çekme etkisi görülebilir; ancak kısa vadede böyle bir etki görülse de sonrasında azalan talep ve artan maliyetler sebebiyle fiyatları daha yukarı çekerek enflasyona olumsuz etkisi olabilir; diğer taraftan ihracat gelirlerinde azalma yaşanacağı da zaten aşikardır. Bu Rusya için de iç açıcı bir durum değil başka ülkelerle ambargosu devam ederken yeni bir ambargo kendi iç piyasasındaki fiyatları da yukarı çekecektir. Tabi sadece Rusya’ya olan ihracatımız mı etkileniyor, hayır ithalatımız da öyle. Çünkü yıllardır yürütülen yanlış tarım politikası, daha doğrusu tarım politikasızlığı buğdayı, ayçiçeği vb ürünleri Rusya’dan ithal etmemizi gerektirdi. Şimdi ise bu nedenlerden dolayı ekmek, unlu mamüller ve sıvı yağ gibi ürünlerde fiyat artışı etkisi de bir miktar yaşanabilir” vurgusuyla Rusya-Türkiye ilişkilerinin önemine dikkat çekti.
“Diğer taraftan, yaş sebze ve meyve konusunda Sayın Bakan’ın bir açıklaması oldu, 1 Ocak 2016’dan itibaren ambargo başlarsa yıllık kayıp 764 milyon dolar” diyen CHP’nin ekonomistlerinden Lale Karabıyık, en önemli sorunun da şu ana kadar hükümet ve bakanlığın bu konudaki planını, olumsuz etkileri azaltmak için neler yapılabileceğini açıklamayışı olduğunu belirtti.
RUSYA KRİZİ VE TURİZM SEKTÖRÜ, BAVUL TİCARETİ VE TAŞIMACILIK
Rusya ile ticari dengemizin sadece 5 milyar $ ihracat, 25 milyar $ ithalattan ibaret olmadığını hatırlatan Karabıyık, Türkiye’nin başta turizm olmak üzere bavul ticareti, taşımacılık, inşaat ve kira gelirinden yılda 20 milyar $ kazandığının altını çizdi. 2014 sonu itibariyle ihracat dışında sayılan 8.6 milyar dolar olan bavul ticaretinin yüzde 80'i yani 6.9 milyar dolarlık kısmının Rusya'ya yapıldığını belirten CHP’li vekil, “Rusya'dan Türkiye’ye yılda batılı ülkelere göre daha çok para harcayan 4.5 milyon turist geliyor ve Turizmden yaklaşık 5 milyar dolar gelir sağlanıyor. Diğer taraftan yılda 14 milyar dolar gelir sağlayan ve nette 4 milyar dolar kâr bırakan navlun ve taşımacılık gelirinin 1 milyar doları Rusya’dan gerçekleşiyor” açıklamasını yaptı.
RUSYA KRİZİ VE İNŞAAT SEKTÖRÜ
Türk inşaat şirketlerinin en büyük pazarlarından birinin de Rusya olduğunu dile getiren Prof. Dr. Lale Karabıyık, Rusya'dan yılda en az 2 milyar dolar gelir elde edildiğini, 2014 yılında Türkiye’nin yurt dışı projelerinin toplamı 27.1 milyar dolar olduğunu ve bu miktar içinde 2. Sırada en büyük payı Rusya’da yapılan projelerin aldığını hatırlattı. Bu projelerin yaklaşık yüzde 15 lik bir pay olduğunu belirten Karabıyık ayrıca işçi gelirleri de olmak üzere Rusya'da faaliyet gösteren, Türk AVM, Türk fabrikaları ve otellerinden elde edilen temettü ve kira gelirinin de tahmini 1 milyar dolara yakın olduğunu vurguladı. Karabıyık, Rusya’nın 31 Aralık 2015 sonrası için anlaşma ve sözleşmesi bulunmayan Türk vatandaşı da istihdam etmeyeceğinin altını çizdi.
CHP’li vekil açıklamasını, “Sonuç olarak toplam hesaba baktığımızda Rusya'dan elde edilen gelir 19-20 milyar dolar, Rusya'dan aldığımız gaz, kömür ve demir-çelik gibi hammaddelere ödediğimiz 21 milyar dolar. Tabi sadece bunlar değil, aslında sadece dış ticaret dengesine bile baksanız 2014 yılında Rusya’dan ithalatımız 25.3 milyar dolar olmuştu, buna karşılık ihracat gelirimiz 5.9 milyar dolar olmuştu. 2015 yılı ilk 10 ayı da önemli miktarda dış ticaret açığı bulunmakta. İşte durum böyleyken bir de ihracatın kesintiye uğraması ve gelir kayıplarının cari hesap dengesi açısından da riski büyük” sözleriyle noktaladı.
