Tophane Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, eski adıyla ‘’Hamidiye Sanayi Mektebi’’, 1869’da yetim çocuklara sanat eğitimi vermek için ‘’ıslahhane’’ olarak şehir merkezinde açılmasının ardından birkaç kez yer değiştirdi. Hamidiye Sanayi Mektebi’nde, bilinen derslerin dışında marangozluk, musiki, terzilik, kunduracılık, demircilik ve Fransızca da öğretiliyordu. Ayrıca okulun, dönemin en iyisi olarak anılan bir bandosu bulunuyordu. Bursalıların, gelişmesi için yürekten destelediği okul için 1906’da, Cumhuriyet Caddesi’nde bir satış mağazası bile açıldı. Yapılan satışların tüm geliri okul için harcanıyordu. Cumhuriyet dönemi boyunca sürekli olarak ve her yönüyle gelişen okul birçok ünlü ismi eğitti ve mezun etti. Bugün ise, en son taşındığı ve uzun yıllar boyunca kaldığı Tophane semtinin adını ve geçmişin anılarını yarınlara taşıyor, Tophane Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.
Bursa Kız Lisesi, Amerikan Protestan misyonerler, 1876 yılında Muradiye’de bir kız koleji açtılar. Önce yalnızca gayrimüslim öğrencilere eğitim veren okul zamanla Türk öğrencileri de almaya başladı. 1927 yılının son aylarında 4 öğrencinin Hristiyanlaştırılması olayı ortaya çıkınca kapatıldı. 1928’de ise okul, Atatürk’ün isteği üzerine, Türk Maarif Cemiyeti tarafından satın alındı ve ‘’Bursa Kız Lisesi’’ adıyla yeniden açıldı. 1940’lı yılların ortalarına kadar Muradiye’deki yerinde hizmet veren okul, sonradan bugünkü yerine taşındı. Atatürk’ün manevi kızı Prof. Dr. Afet İnan’dan, Burcu Kara’ya, Safiye Ayla’dan Nur Sürer’e kadar birçok ünlü isim bu okulda okudu ve mezun oldu. Okulun eski mezunları, 1986’danberi düzenlenen ve zaman içinde geleneksel hale gelen mantı gününde bir araya geliyorlar.
Ziraat Mektebi, kuruluş hazırlıkları 1887’de başlayan, kentin en köklü eğitim kurumlarından biriydi. İlk kez 1891’de Hüdavendigar Numune Çiftliği adıyla açtı kapılarını. Ziraat Ameliyat Mektebi, Bursa Mıntıka Ziraat Mektebi, Bursa Ziraat Mektebi adlarını aldı. Mektebin en önemli özelliği ameli, yanı uygulamalı olması idi. Biliyorsunuz bu köşede her vesile ile ülkemiz eğitim sistemindeki büyük eksikliği, uygulamalı eğitim olmayışını, dillendiririm örnekler vererek. Bugün dünyanın tarım ve hayvancılıkta en zengin ülkelerinin başında koşan Hollanda’da tarlalarda, çayırlarda, ahırlarda çalışanların bu tür uygulamalı meslek liselerinden eğitim aldığını, vurgularım. Bakın Osmanlı bu sistemi 1891’de Ziraat Mektebinde uygulamaya sokmuş ama ne yazık ki biz daha yeni yeni uyanıyoruz ve tüm meslek dallarına kalifiye eleman yetiştirmek için bu tür okulları işletmeye başlıyoruz, şu anda keşke 209 üniversite yerine binlerce uygulamalı meslek okullarına sahip olabilseydik.
Bursa İpekçilik Okulu, ipeğin merkezi kabul edilen Bursa’da 1888’de Bursa İpekçilik Enstitüsü, Böcekhane, İpekçilik Mektebi, Tohum Mektebi gibi isimlerle anılan okul 1889 yılında ilk mezunlarını verdikten sonra Setbaşı semtinde Burdurizade Osman Efendi’nin evine, daha sonra da Maksem’de inşa edilen bir binaya taşındı. İsmi de ‘’İpek Böcekçiliği Evi’’ olarak değiştirildi. 2003 yılında çıkan yangında ciddi hasar gören bina, 2010 yılında yapılan restorasyonun ardından bugün ‘’İpek Üretim ve Tasarım Merkezi’’ olarak hizmet vermeğe devam ediyor.
Çelebi Mehmet Anadolu Lisesi, ‘’Hamidiye Medrese-i Muallimi’’ adıyla, 1906 yılında kapılarını açtı. Daha sonra bir süreliğine Bursa Muallim Mektebi adını kullanan okul 1927’ye kadar birçok öğretmen yetiştirdi. Menemen Olayı şehidi M. Fehmi Kubilay’ın da mezun olduğu bu okul, 1979’da çıkan yangında büyük hasar gördü ve 1983’te tamamlanan yeni binasında eğitim vermeğe devam etti.
Necatibey Kız Meslek Lisesi, Bursa’nın kızların eğitilmesi konusunda öncü şehirlerden biri olduğunun ispatıdır. Okul, 1885 yılında Fransız Asamption Koleji adıyla açıldı, daha sonra Jandarma Efradı Cedide Mektebi’ne kiralandı. Harp sonrası İsmail Hakkı Bey tarafından ‘’Özel Kız Hayat Okulu’’ olarak eğitime devam ettirildi. Bursa’da bir kız enstitüsü açılması fikri halkın ve idarecilerin girişimleriyle desteklenerek bina eski sahibi Fransızlardan satın alındı. Cumhuriyetin ilanından sonra eğitim camiasına üstün hizmetler etmiş olan Maarif Vekili Mustafa Necati Bey’in aynı yıl genç yaşta ölmesi üzerine enstitüye onun adı verildi. 1929’da Necatibey Kız Enstitüsü’nün açılmasıyla temelleri atılan okul, zaman içinde yeni açılan bölümleriyle genişledi, hem daha çok alanda hem de daha çok öğrenci yetiştirmeğe başladı. 90’lı yılların başında okul bünyesinde Anadolu Meslek Lisesi açıldı ve 1996’dan itibaren okula erkek öğrenci de alınmaya başlanarak ‘’Necatibey Meslek Lisesi’’ adını aldı.
