Bursa Ekohaber Gazetesi'nden Dursun Eroğlu, sektörlerin önde gelen firmaları ve iş dünyası temsilcileriyle konuştu.
‘Büyüme oranımızı yüzde 7’lere taşımak zorundayız’
İbrahim Burkay BTSO Başkanı
“Jeopolitik gerginliklere ve küresel ekonomideki zayıf seyre rağmen Türkiye 2016 yılının ilk çeyreğinde yüzde 4,8’lik bir büyüme performansı yakaladı. Bu süreçte 28 üyeli Avrupa Birliği ve 19 üyeli Euro Bölgesi ülkeleri ortalamasından neredeyse 3 kat fazla büyüdük. Üst üste 26 çeyrektir gelişen Türkiye, bölgesinde ve dünyada hala güvenli bir liman olduğunu bir kez daha gösterdi. Böylesine zor bir dönemde bile yüzde 4,8’lik bir büyümeyi yakalayan ülkemizin ideallerine ulaşması amacıyla büyüme oranımızı yüzde 7’lere taşımak zorundayız. Yatırımın ve ihracatın ekonomik büyümeye daha fazla katkı sağlayacağı kaliteli bir büyümeye ihtiyacımız var.”
‘Demek ki Türk sanayisi her zaman dinamik’
Günay Baylan BUSİAD Başkanı
“Büyümede tabi bizim için esas olan sanayideki büyümeydi. Yüzde 5,9 gibi bir büyüme açıklandı. Tabi ki bunu biz burada da hissettik. Değişik sektörlerde, kendileri de buna şaştı ama hoşlarına gitti, bu hareketten memnun kaldılar. Dolayısıyla sanayideki bu büyümeyle, sanayideki gelişme toplamda büyüme rakamını da yukarı çekti. Bu son zamalarda gördüğümüz, hemen hemen sanayinin etkisiyle gelişen en önemli büyüme. Çok memnunuz.
Demek ki Türkiye sanayisi her zaman dinamik. Her zaman gerek global anlamda olsun, gerek ülke bazında olsun, iç piyasada da olsun, olumlu bulduğu her durumu değerlendiriliyor. Rakamlar onu gösteriyor.
Yeni otomobil modelleri, Ar-Ge’de yapılan çalışmaların karşılığını almaları, Bursa sanayisinde ve de Türkiye sanayisinde büyümeye destek oluyor. İhracata da destek olacak. Bu gidişle, sene sonu beklentilerimizi açısından da yine önde giden sektör otomotiv olacak. Diğer sektörler de mevsimsel, bulundukları piyasaların durumlarına göre bazen daha iyi bazen daha kötü olabiliyorlar.”
‘Yine de yüzde 4,8 yeterli görülmemeli’
Mustafa Gürses MÜSİAD Bursa Başkanı
“Genel olarak büyüme memnuniyet verici. Bununla birlikte 2015 yılı genelinde GSYH içindeki payı yüzde 9,1 olan tarım sektörünün 2016 yılının ilk çeyreği itibariyle yüzde 4,6’ya gerilemesi ise olumsuz bir tablo oluşturmuştur. Kamu yatırımlarındaki 1,2 puanlık artışa karşın özel sektör yatırımlarının yüzde 0,3 azalması erken gelen bir uyarı olarak değerlendirilmelidir. Hem kamu hem de özel sektörde inşaat yatırımlarının artış kaydetmesi memnuniyet verici. Ancak her iki sektörün de makine ve teçhizat yatırımlarının azalması üzerine dikkatle eğilmemiz gereken bir meseledir. 2015 yılı genelinde büyümenin itici gücü olan hane halkı tüketiminin yılın ilk çeyreğinde yüzde 6,9 artmasının yanı sıra devletin nihai tüketim harcamalarının yüzde 10,9 artış kaydetmesi, iç talepteki canlılığın sürdüğüne işaret etmektedir. Bu tablo bize iç talebin 2016 yılında büyümenin lokomotifi olacağını gösteriyor. Bununla beraber hatırlanacağı üzere, yılın ilk 3 ayında ihracat yüzde 6,2 oranında azalmıştı. Böylece net dış talebin 2016 yılının ilk çeyreğinde büyümeye negatif etki ettiğini görüyoruz. Yine de yüzde 4,8’lik bu oranı yeterli görmemeliyiz.”
‘Nazar değmesin ama hakikatte...’
Atilla Parlamış Parlamış Tekstil
“Önce nazar değmesin diyeceğim. Daha da alası, daha daha iyisi olsun istiyeceğim. İstiyoruz, gönülden istiyoruz. Şimdi o rakamlara tabi ki inanacağız, güveneceğiz, şüphesiz... Ama açıkçası hakikatte öyle de biz hissedemiyoruz. Bazı sektörler, mesela şu anda bir turizmciye sorarsanız, belki hayatını en kötü zamanlarını yaşıyor olabilir. Tekstilde, çok kötü diyemem. İhracatta da bir aksama olmuyor. Tabi benim bilgilerim ancak benim kendi işletmemle ilgili olabilir. Şöyle diyebiliriz: Büyüme, kalkınma, kümülatif olarak bakıldığında, rakamlar doğru olabilir. Ama sektörel bazda, bunları ayrı ayrı düşündüğümüz takdirde, burada bazı itirazlar olabilir. Yani büyümeye itiraz etmiyorum, ama yarım ağızla kabul ediyorum. Ramazan falan işleri hayli yavaşlatıyor zaten. Bunu da kabul etmek lazım. Yılın ikinci yarısında, daha da iyi şeyler olacağını söyleyebilirim. Bugünkü havadis çok güzeldi, Ruslarla yeniden ittifak haline girilirse, iyi olacaktır diyebilirim.”
‘Yüzde 4.8 büyümeye şaşırdım’
Prof. Dr. Ali Ceylan
“Ben büyümenin bu kadar yüksek çıkmasına şaşırdım. Ama Türkiye ekonomisi açısından olumlu bir gelişme. Çünkü dünyada da büyüme oranları oldukça küçük. Bizimki bu büyüme oranları içinde oldukça da iyi. Ama tabi bunun uzun vadeli olması lazım. Kriz hala devam ediyor. Yatırım ikliminin iyileştirilmesi lazım. Onu da büyük ölçüde hükümetin alacağı kararlar etkileyecek. Bursa açısından durum şu ki, bence piyasa burada böyle bir büyümeyi hissetmiyor. Tabi ki bilimsel değil bu. Ama kiminle konuşsam herkes sürpriz olarak konuşuyor. Tabi ki sektörlere göre farklı bir durum olabilir. Otomotivde, inşaatta örneğin. Burada asgari ücretin yükseltilmesinini, dolayısıyla harcamaların artmasının önemli bir payı var. 3 milyon Suriyelinin yaptığı harcamaların da bir katkısı olabilir.”
‘Topluma yansıyan bir büyümeden bahsedemeyiz’
Prof. Dr. Tuğrul Tüfekçioğlu
“Büyüme rakamları maalesef piyasada bu şekilde olumlu hissedilmiyor. Ancak bu büyüme rakamı, yüzde 4,8 büyüme, moral faktörü olarak çok güzel kullanılıyor. Gerçekte bunun olduğu tartışılabilir.
Yıl başından bu yana iş dünyasına, çevreye bakıyoruz. Çok belirli bir büyüme, işlerin açılması gibi bir durum, görüntü sözkonusu değil. Yani topluma yansıyan bir büyümeden pek bahsedemeyeceğimizi düşünüyorum.
Genel düşünce de daha sonraki çeyreklerde daha olumsuz gelişmeler olacağından bahsediliyor. Gerçekten Türkiye’de değer yaratan üretimde sınırlama var. Buralarda bir kanal açarsak gerçek büyümelere ulaşabiliriz.”
‘Bunun da üzerinde bir büyüme hissediyoruz
Ayhan Korgavuş Ünver Grup YKB
‘Tabi ben içinde bulunduğum sektör itibariyle şunu söyleyebilirim ki, evet bu yüzde 4,8 büyümeyi gayet net hissediyoruz. Otomotivde son alınan projelere bakınca yüzde 4,8 değil, hatta çok daha üzerinde bir büyüme bile hissediyoruz. Ama Türkiye konjonktürüne genelde bakmak lazım. Genelde hissediliyormu bu büyüme, o konuda samimi olmak gerekirse pek bir fikrim yok. Ama bizim çalıştığımız otomotiv sektöründe büyümeyi bizzat yaşıyoruz.”
‘Mermerde biz o kadar büyüyemedik’
Nurullah Altınsoy Altınsoy Madencilik
“Aslında biz de mermerci olarak yazık ki o kadar büyümedik. Büyüme daha çok, mermerin kullanılmadığı altyapı yatırımlarından geliyor. 3. Havaalanı, otoyollar, 3. Boğaz Köprüsü, Körfez geçiş gibi işler. İhracata dayalı ekonomiler zaten şu anda zayıf. İhracat bu sene geçen senenin bile altında. Biz ihracat ağırlıklı çalışıyoruz. Bu sene Çin’de Yuan’ın değer kaybetmesi, Çin’in devalüasyon yapması, Çinli müşterilerin ayağını çekti. Hindistan da kotayı kaldırmadı. Hindistan’da bir mermer kotası var. İhracat yapacak firmalara yıllık belli tonajda kotalar veriyorlar. Kotalar her sene Ocak’ta açıklanırdı, bu sene hala açıklanmadı. Ton başına 70 dolar gümrük cezası var. Müşteri ‘bunu kırışalım, malı alalım’ diyor. Sonuçta bizim fiyatlar aşağı geliyor. Mecburen veriyorsun. Kar düşüyor, kar düşünce de yeni yatırım yapamıyoruz. Hükümetten tedbir bekliyoruz. 3 sene önceki fiyata bile satamıyoruz. Ama mecburen çalışıyorsun.”
‘İç ticaretin getirdiği bir dinamizm...’
Yalçın Aras - Gökçelik
“İç ticaretin ve dış ticaretin getirdiği dinamiz var. iç ticaretimiz hareketli. İnşaatı yapıp kendi kendimize satıyoruz. Ama dış ticarette domatesi, patatesi, üretip dışarıya satıyor, ülkene döviz kazandırıyorsun. Tabi şu anda dış ticarette iyi hissedemiyoruz. Dış ticarette durum iyi değil. Dış ticarette geriye gidiyoruz. İç ticarette ise iyi gidiyor, sonuçta demek ki bunların ortalaması 4,8. Evet hissediyoruz, fena değil. Tabi bu iç dinamizden bizler de faydalanıyoruz. Bir üretici olarak bize de faydası var. Ama gönül ister ki bu büyüme dış ticaretten, sanayiden, üretimden gelsin, iç ticaret de homojen olsun. Büyüme hızı da yüzde 7 olsun, 5 olsun.. 4,8 de iyidir. Mesela savunma ön plana çıkmış. Her halde devletin yatırımları, desteği var. İhtiyacımız da var. Evet savunmaya ihtiyacımız var, ama ithalat olarak böyle bir şeyin içindeyiz. Türkiye olarak ihtiyacımız var. Herşey yenileniyor, ordu modernleşiyor. Her şey modernize ediliyor, bütün müştemilatı hepsinin değişme ihtiyacı duyuluyor diye okumuştum. Tabi devletin yaptığı yatırımlar, harcamalar da demek ki büyümeye ciddi bir olumlu destek vermiş.”
‘Rakamlar iyi gösterebilir, ama işlerde yavaşlama var’
Levent Bilek BALKANTÜRKSİAD Başkanı
“Piyasada bir daralma var biliyorsuz ama dünya çapında bir daralma var. bu konjonktürde biz kendimizi kurtarsak iyidir. Buna da şükür dememiz lazım. Çünkü benim aldığım duyumlara göre, 6-7 ay sonra dünyada bir resesyon olabilir. Bundan etkilenmememiz, hazırlıklı olmamız lazım. Tabi bu olumsuz beklenti, bizimle, Türkiye ile ilgili değil. Dış ülkelerde olabilecek bir takım şeyler var. mutlaka aynı dünyanın içindeyiz, bizi de etkileyecektir. Mutlaka, ucundan kenarından, teğet de olsa etkileneceğiz. Büyüme rakamı Bursa’da reel anlamda hissediliyor. Ben üç farklı iş kolu içindeyim. İşte yavaşlama var. Yüzde olarak ramamlar iyi büyüme gösterebilir, ama işlerde yavaşlama var. çok dikkatli olmak lazım. Siyasi konjonktür de bunun içinde.”
‘Pek çok arkadaşım büyümenin farkında değil’
Şükrü Erdem BUSİAD Başkan Yard.
“Benim iş yaptğım sektörde, iş daha çok ihracat. İhracatımızda da çok büyük bir sıkıntı yok. Ama iç piyasadaki arkadaşlardan edindiğim izlenime göre hiç kimse bu büyümenin bu kadar olduğunun farkında değil. Birincisi, ödeme sıkıntısı herkeste, her kesimde var. İkincisi, insanlar işsizlikten, iş yapamamaktan şikayet ediyor. Özellikle, turizm sektöründe olsun, Bursa’nın ihracatında olsun, bir sıkıntı var. Tekstilci arkadaşlarla konuşuyoruz, onlar da pek mutlu değiller. Yurt için otomotiv sektörü iyi gidiyor. Orada olumlu bir durum var. Özellikle turizm sektöründe ve tekstil ihracatında, özellikle de Rusya ile iş yapanlarda sıkıntı olduğu olduğu aşikar. Onun domino etkisi ile yansımaları da olabilir piyasada. Laleli piyasası zorda. Dükkanlar kapanıyor sırasıyla... Gelen giden yok. Bavul ticareti yok artık.”
‘İnşallah Rusya ilişkileri düzelir’
Kemal Efe - Turizmci
“Büyüme rakamları açıklandı Ankara’dan. Bana soruyorsan ben de sadece dinliyor, okuyorum bunları. Ama bizim turizm sektörü açısından bakarsak ne büyümesi, oteller kapanıyor artık. Büyümeden, ayakta durmaktan falan geçtik, oteller kapanıyor tek tek... Güneyde binden fazla otel var şu an satılığa çıkarılmış. Turizm nedir? Ziyarettir, gezme tozmadır. Bu barış havası, güvenlik ortamı ister. Ama bizim durumumuza bakın... Ruslar gelmiyor, Araplar da artık görünmüyor. Avrupalılar o keza... Dövüş kavga ortamında turizmin büyüme şansı olamaz zaten. Bir an önce mesela barış olsun son havadis güzeldi, inşallah Rusya ile ilişkiler düzelir. Sonra en önemlisi tabi bizim iç huzurumuz. Bursa’da oteller boş, iş yapılmıyor.”
‘Büyüme rakamı moralimizi yüksellti’
A.İhsan Yeşilova Yeşilova Grubu YKB
“Büyüme rakamının 4,8 gibi seviyelerde açıklanması gerçekten bizler için büyük bir moral oldu. Dünyanın içinde bulunduğu bu zor dönemde içerden ve dışarıdan gelen olumsuz haberlerle ister istemez olumsuz etkileniyorduk. Bence büyüme rakamlarının en güzel ve önemli etkisi moral oldu bizim için. Büyüme oranı gerçekten Türk işadamına, sanayicisine moral verdi. Geleceğe dönük olarak da daha umutlu olmamızı sağladı.
Tabi ki olumsuzluklar da yaşıyoruz. Ama en önemlisi moral. Umuyoruz ki, yılın ikinci çeyreğinde bu rakamlar daha da iyiye gider ve bu sıkıntılı dönemi hep beraber atlatır, beklentilerin de üzerinde bir başarıyı yakalarız. İçinde bulunduğumuz otomotiv sektöründe şu an işler gayet iyi. Tabi otomotiv sadece taşıt araçları değil, bunu arkasında 300 sektör var ve buna paralel olarak onlar da olumlu etkilenecektir. Bizim her şeyden önce ülke olarak morale ihtiyacımız var, her alanda güzel haberlere ihtiyacımız var. Büyüme rakamları moralimizi yükseltti.”
