Eskişehir
Eskişehir Teknik Üniversitesinde (ESTÜ) yürütülen projede, göl ve bataklıklarda yetişen bitkilerin parç alanıp sulak alan kenarlarında birikmesiyle oluşan turbalıkların, küresel ısınma sonucu sera gazı salımının artabileceği, bunun engellenmesinde "hasır otu"nun kullanılabileceği belirlendi.
ESTÜ Fen Fakültesi Ekoloji Ana Bilim Dalında Araştırma Görevlisi Erhan İlter'in, Ana Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Cengiz Türe danışmanlığında gerçekleştirdiği "Türkiye'de Dağılım Gösteren Aktif Turbalık Alanların İklim Değişikliğine Bağlı Olarak Göstereceği Değişimlerin Belirlenmesi" konulu projesi üniversitenin Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklendi.
Proje kapsamında fakültenin bahçesinde yer alan 21 metrekarelik yapay turba alana özel bir yazılım sistemiyle Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin yayınladığı 2050 ve 2070 yıllarında ortaya çıkması öngörülen farklı iklim senaryoları uygulandı.
Göl ve bataklıklarda yetişen bitkilerin parçalanıp sulak alan kenarlarında birikmesiyle oluşan doğal yapılar olan turbalıkların, iklim değişikliğine bağlı olarak yapısı bozulursa bu alanların sera gazı salımı yaparak küresel ısınmaya olumsuz etki edeceği belirlendi. Çalışma kapsamında bilimsel ismi "typha latifolia" olan "hasır otu"nun turbalıkların yapısını koruduğu ve bu alanlardaki çözünmüş organik karbonu azalttığı tespit edildi.
Projeyi geliştiren Erhan İlter, AA muhabirine, dünya yüz ölçümünün yüzde 3'ünü oluşturan turbalıkların, yapısının bozulmasıyla insan kaynaklı karbon emisyonlarının yaklaşık yüzde 10'u oranında ilave sera gazı artışı yaratma potansiyeline sahip olduğunu vurguladı.
Turbalıklarda yoğun organik karbon depolandığına dikkati çeken İlter, şöyle konuştu:
"Bu alanlar dünyadaki toplam organik karbonun yüzde 30'unu bünyesinde barındırıyor. Böylece yoğun miktarda karbon depolayıp bunu uzun yıllar boyunca atmosfere salmadan saklayabilirler. Bu alanlar, yapılarının insan kaynaklı küresel ısınma etkisiyle bozulmasıyla sera emisyon kaynaklarına dönüşebilirler. Bu yüzden Türkiye'de dağılım gösteren aktif turbalık alanların iklim değişikliğine bağlı gösterdiği yapısal değişimlerin belirlenmesi üzerine bir çalışma yaptım."
"Rehabilite edilen turbalıkların gelecekte yapısının bozulması önlenebilir"
İlter, çalışma kapsamında fen fakültesinin iç bahçesindeki bir alanda yapay turba ekosistemi oluşturduklarını aktardı.
Bu alanda, insan faaliyetlerinin neden olduğu iklim değişikliğinin risklerini değerlendirmek üzere kurulan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli'nin yayınladığı 2050 ve 2070 yıllarında ortaya çıkması öngörülen farklı iklim senaryolarını uyguladıklarını anlatan İlter, şunları kaydetti:
"Bu alan içerisinde biyo-iklimlendirme sistemi yaptık. Alandaki karbondioksit konsantrasyonu, sıcaklık parametreleri, ışık kaynakları, nem ve yağış miktarlarının tamamını özel bir yazılım sistemiyle kontrol ettik. Çalışma sonucunda en iyi senaryo içerisinde dahi turbalık alanların yapısının bozulmaya başladığını belirledik. Ayrıca bu çalışmada 'typha latifolia' adıyla bilinen bataklık bitki türünü de kullandık. Bu tür, dünyanın pek çok yerinde dağılım gösteren bir bitki grubu. Bu bitki türüyle rehabilite edilen turbalık alanların gelecek yıllarda yapılarının bozulması önlenebilir."
Erhan İlter, turbalıkların yapısının bozulmasının ardından önemli derecede karbon salımı gerçekleşeceğini, sadece mevcut alanların yapısının korunarak dahi iklim değişikliğiyle başa çıkılabileceğini vurguladı.
Projenin danışmanı Prof. Dr. Cengiz Türe de insan kaynaklı iklim değişikliği etkisine bir süre sonra doğal kaynaklı olumsuzlukların da ilave olacağının öngörüldüğünün altını çizdi.
İklim değişikliği sonucu turbalıkların karbon emisyonuna sebep olan yapılara dönüşebileceğini belirten Türe, şöyle devam etti:
"Senaryolar sonunda eğer yeterli önlem alınmazsa insan kaynaklı sera gazlarına, bir de doğal kaynaklı organik madde stoklarının çözünmesinden kaynaklanan olumsuzluklarının da ekleneceğini gördük. Yaptığımız modelleme dünyadaki tüm turbalık alanların iklim değişikliğine bağlı olarak nasıl davranış sergileyeceğini ve sera gazı salınımına katkılarını gösteriyor. Ayrıca turbalık alanların karbon kusmalarını engellemek için söz konusu bölgelerin sulak alan bitkisi olan 'typha latifolia' yani hasır otu ile rehabilitasyonunu araştırdık. Söz konusu bitkinin ekildiği alanlarda iklim etkisine bağlı olarak turbanın çözünme oranını yavaşlattığını bulduk."
