Bu zor şartlarda üretim yapmanın, hizmet oluşturmanın da maliyeti artmıştır. Diğer taraftan talep tarafında genel bir zayıflık ortadadır. Cirolar düşmekte birim maliyetler artmaktadır, plak tersine çalmaya başlamıştır.
Bu sebeplerden dolayı hastalık ortadan tam kalkmadan ekonomilerde hızlı bir toparlanmadan bahis etmek zordur.
İfade edilen zorluk devletleri daha önce görülmemiş önlemler almaya itmektedir. Önde gelen merkez bankalarının liderliğinde piyasalara sınırsız ve karşılıksız para verilmeye devam edilmektedir.
Bu paraların sanılanın aksine basılmadan verildiği bilinmektedir, verilen paralar ekranlara dijital şekilde yüklenen sıfırlardan ibarettir.
Bir başka deyişle son zamanda yaratılan parasal genişleme Bitcoin’ den daha sanaldır.
2003 yılıyla başlayan küresel parasal genişleme artık çılgınlık noktasına ulaşmış durumdadır. Yıllardır her sarsıntıda kamu yönetimlerinin tüm güçleriyle piyasaya daha fazla para vermek suretiyle sorunu çözme yoluna gittiğine şahit olduk. Her defasında artarak daha yüksek dozda bir reçete uygulandı. Bugüne geldiğimizde Amerikan Merkez Bankası 2022 yılına kadar sıfır faiz uygulayacağını açıklayarak elindeki en önemli kozu da öne sürmüş oldu.
Çılgınlık düzeyinde desteğe alışmış piyasalar bu sefer de bir süre bu reçeteyle yoluna devam edebilir. Ancak bir süre sonra bu tedbir de işe yaramayacak belki de son kurşun olan negatif faiz silahına sarılmak durumunda kalacaktır.
Bu olasılığın da gerçekleşmesi durumunda da; bir noktadan sonra ne kadar eksi faiz uygularsanız uygulayın genel fiyat seviyelerindeki çöküşü engellemek söz konusu olmayacaktır.
Çok uzun bir müddet insanoğlu 2003’ ten sonra yaşanan siyasi ve ekonomik gelişmeleri tartışacak ve küresel düzeyde yaşanan gerçeklikten kopuşun acı tecrübesinden yararlanacaktır.
