Yaklaşık 2 milyon seçmenin yaşadığı, Türkiye'nin en büyük kentlerinden birisi olan Bursa'nın caddeleri kalabalık, dükkanlar dolup boşalıyor. Canlı bir sosyal hayatın emareleri her yerde.
Ancak konuştuğum seçmenler Türkiye'de yaşananların onları nasıl olumsuz etkilediğinden yakınıyor sürekli.
Bunlardan biri Ayşe. Üniversitede öğrenci. Kime oy vereceğini söylemek istemiyor ama talepleri belli:
"Çok şehit haberi geldi. Pek çok kişinin evi yandı. Başa geçecek insanların bu konuda dikkatli olmalarını arzu ederim. Ülkenin sakinleşmesini, artık normal hayata dönebilmemizi isterim."
Türklerin ve Kürtlerin aynı sokaklarda bir arada yaşadığı, merkezden uzak Yavuz Selim mahallesinde de aynı konu konuşuluyor.
"BİR ÇOCUK PANZERLE BÜYÜYEBİLİR Mİ?"
Halkların Demokratik Partisi'ne (HDP) oy verecek seçmenlerden biri olan Muşlu Erhan, "ölen asker de polis de biziz" diyor.
Onun en önemli gündem maddesinin ne olduğunu sorduğumda, "Benim için olmazsa olmaz Kürt sorununun çözülmesi. Bunun barışçıl yollarla çözülmesi gerekir. Zaten doğudakiler savaş halinde. Panzerlerle büyüyebilir mi bir çocuk? Ben oralarda olmadığım halde psikolojim bozuluyor, ya onlar?" diye soruyor.
Bursa'dan PKK saldırılarında hayatını kaybeden 26 yaşındaki Bahadır Aydın'ın cenazesi kaldırıldı. Henüz 12 gün önce Ankara'daki Barış mitingindeki saldırıda ölen 35 yaşındaki Ramazan Çalışkan da burada toprağa verildi.
Türkiye'nin hiçbir yerinin birbirine çok da uzak olmadığının bir göstergesi de bu belki de.
Erhan, burada bir milletvekili çıkaran HDP'nin oylarının artmasını beklemiyor ama basında HDP'ye söz verilmediğinden yakınıyor ve partinin kendini ifade etme fırsatı olmamasının oyları düşürebileceğini söylüyor.
7 HAZİRAN'DA VERİLEN OYLAR DEĞİŞECEK Mİ?
Bursa'da konuştuğum seçmenlerin pek çoğu bir önceki oyunu koruma eğiliminde. Ancak değiştirmeyi düşünenler de var.
2011'deki genel seçimlere oranla yaklaşık 9 puan kaybeden AKP'nin, Erzurumlu eski İçişleri Bakanı Efkan Ala'yı ikinci sıradan aday yapması MHP'ye giden oyları geri getirme çabası olarak görülebilir.
Zira Bursa'da en az 500 bin Erzurumlu yaşıyor. Ancak Yavuz Selim mahallesinde konuştuğum Hasan Çalışkan, bunun AKP oylarını etkilemeyeceğini düşünüyor. İcraatlarından dolayı "Erdoğan'a oy vereceğini" söyleyen Çalışkan, "Erzurumlular zaten AKP'ye oy veriyor" diyor. Bu görüşü dillendiren tek kişi değil.
MHP LİDERİ DEVLET BAHÇELİ'NİN "HAYIR"LARI MHPLİ SEÇMENİN GÜNDEMİNDE
Ancak bu durum oyların MHP'de kalacağı garantisini beraberinde getirmiyor. 33 yaşındaki Kadir Durmuş, 7 Haziran'da MHP'ye oy verdiğini ancak Devlet Bahçeli'nin "Hayır" tavrının onu kararını değiştirmeye ittiğini söylüyor. Şu an hâlâ kararsız. Zira onun için tek alternatif görünen "CHP'nin de samimi olduğuna inanmıyorum" diyor.
AKP geçen seçimlerde Bursa'da oy kaybederken MHP oylarını üç puan yükseltmiş ve Bursa'daki milletvekili sayısı da 2'den 3'e çıkmıştı.
Ailesinin MHP'li olduğunu söyleyen Büşra ise konuştuğum üniversite öğrencilerinden biri. Onun ve ailesinin oyu bu seçimde de değişmeyecek. Bahçeli'den talebi ise eğitim sistemindeki sürekli değişen tablonun artık tek ve düzenli bir sisteme bağlanması.
Sümeyye'nin talebi ise yine Bahçeli'nin "hayırlarıyla" ilgili. "Mesela her şeye hayır demesin, biraz olumlu yaklaşsın meselelere" diyor.
AKP'ye oy veren kahveci Sabri Çakır ise kararsızlar arasında. MHP'yi düşünse de "Meral Akşener gibi bir değeri kaybettikleri için" bu partiye de şüpheli yaklaşıyor.
Meral Akşener bu seçimlerde MHP tarafından milletvekili gösterilmemiş ve bu kararın MHP'nin kemik tabanı olmak üzere pek çok seçmeninde hayal kırıklığı yarattığı konuşulmuştu.
"CHP SEÇİM SONRASINI İYİ YÖNETTİ"
Soyadının yazılmasını istemeyen Ercan ise, oyunu değiştirmeyi düşünenlerden. 7 Haziran'da CHP'ye vermiş ancak "bu kez HDP'ye vermeyi düşünebilirim" diyor. HDP burada yüzde beş oy almış ve bir milletvekili çıkarmıştı.
CHP'den HDP'ye bir miktar oy kayma ihtimali olsa bile, konuştuğum CHP'lilerin tercihlerini değiştirmediğini gözlemek mümkün. Adını vermek istemeyen bir mühendis, "Daha özgür olmak istiyorum, iş garantim olsun istiyorum, çocuklarım için iyi bir gelecek istiyorum" diyor.
Vaatleri sorduğumda ise "Kimsenin vaatlerini gerçekleştireceğini düşünmüyorum" diyor. Geçen seçimde CHP'ye oy verdiğini ve partinin lideri Kılıçdaroğlu'nun 7 Kasım seçimleri sonrası süreci iyi yönettiğini düşünüyor. Gönlü AKP-CHP koalisyonundan yana.
CHP'nin kentteki oyu 2011 genel seçimlerine göre 2 puan artmış ve yüzde 27'ye çıkmıştı. Ancak bu artış CHP'ye yeni milletvekili kazandırmamıştı.
AKPLİ SEÇMEN PARTİEN BUNDAN SONRA NE YAPMASINI İSTİYOR?
AKP'nin oyları 7 Haziran'da düşmüş olsa ve iki milletvekili kaybetmiş olsa da partinin Bursa'da aldığı oy oranı, Türkiye genelinin 3 puan üzerinde.
Bursa'da listelerinde ufak bir değişikliğe giden tek parti olan AKP, başta belirttiğim gibi listelerine Efkan Ala'yı eklemişti.
Ulu Camii'nin hemen yanındaki büyük çarşıda konuştuğum esnaf oldukça hararetli bir şekilde savunuyorlar AKP'nin politikalarını, ama daha çok da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı. AKP'yi desteklediklerini söylerken "Oylar Tayyip'e" diyorlar.
Turan Acar, "gençler geçmişi bilmiyor" diyor ve bugünün kıymetinin bilinmesi gerektiğini düşünüyor.
Daha önce Ülkü Ocakları'nda da görev alan Uğur Kurt ise AKP'nin en sıkı destekçilerinden. Muhalefetin Erdoğan ne yapsa şikayet ettiğini söylüyor: "12 yıldır kan akmasın diye her şey yapıldı ama bomba patladı; Erdoğan yaptı diyorlar."
Esnaflara, AKP'den yeni ne icraat bekliyorsunuz diye sorduğumda ise, eğitim sistemini düzenlemeli yanıtını alıyorum.
Sohbetimize dahil olan bir müşteri, Emine Uğur ise koalisyondan yana.
"Ortak fikirler güçlü olsun diyorum. Evin içinde eşine danışıyorsun, çocuğuna bile danışıyorsun. Koalisyon çok güzel olur. MHP veya CHP fark etmez. Biriyle koalisyon olsun" diye açıklıyor görüşlerini.
METAL İŞÇİLERİNE NE OLDU, TALEPLERİ NELER?
Bursa'nın en önemli üretim alanlarından biri kuşkusuz otomotiv sektörü. 7 Haziran'daki seçimler öncesi Renault ve Tofaş başta olmak üzere işçiler, Bosch işçilerinin ücret artışını baz alarak maaşlarında iyileştirme istemişlerdi.
BU EYLEMLER KOCAELİ, ESKİŞEHİR GİBİ İLLERE YANSIMIŞTI
Bu süreçte kurulan Tüm Otomotiv ve Metal İşçileri Sendikası'nın başkanı Erhan Sarıbal, tüm partilerle görüşme talep ettiklerini fakat sadece CHP'li vekillerle irtibat kurabildiklerini söylüyor. Ancak CHP'nin yaptıklarının da henüz yeterli olmadığını söylüyor.
Onun talebi, sendikaların işyerlerinde örgütlenmesi için aşmaları gereken sendika barajının kaldırılması. Metal iş kolunda bu barajın anlamı 14 bin 700 işçiyi örgütlemeyen sendikanın yetkili olamaması.
Sarıbal, "İşçilerin örgütlü hareket edebilmesi için sıfıra çekilmesi gerekiyor" diyor.
Erdem Yıldız ise bu süreçte farklı illerdeki farklı fabrikalardan işten atılan 500 civarındaki işçiden biri.
Burada bir daha iş bulamadığı için ailesini bırakıp Türkmenistan'da çalışmaya gidecek. Onun talebi ise iktidarda kim olursa olsun, kendilerini işten çıkarmak için kullanılan maddelerin değiştirilmesi.
Meclis'te CHP milletvekili Şenal Sarıhan ile basın toplantısı yapan 'Metal Fırtınada İşten Çıkarılan İşçiler Platformu'nun üyelerinden biri olan Yıldız, taşeron işçiliği de "köle ticareti" olarak niteliyor ve kaldırılması gerektiğini söylüyor.
Asgari ücretlerle ilgili vaatlere ise eleştirel yaklaşıyor:
"En yükseği bin 500 lira veriyor. Buyursunlar bu paraya geçinsinler. 500 liradan aşağı ev kirası yok. En az iki çocuklu bir aile kirada nasıl geçinecek?"
Seçimlere dokuz gün kala seçim atmosferinin ancak partilerin vaatlerini içeren reklam panolarıyla sınırlı kaldığı ilde 7 Haziran'daki tabloda büyük bir değişiklik beklenmiyor. Fakat seçim sonuçları ne olursa olsun seçmenin yeni iktidardan beklentilerinin hem değişmiş hem de daha yüksek sesle dile getirilir olduğu kesin.
