Yazın başlamasıyla birlikte yıllık ücretli izin kullanımları da başladı. Çalışanların dinlenerek çalışma istemini, bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumaları, motivasyonlarını ve iş verimliliğini artırmaları amacıyla yıllık ücretli izin kullandırılmaktadır.
Yıllık izinde işçi, memur ve gazeteciler için farklı düzenlemeler var. İşçinin yıllık izni 4857 sayılı İş Kanununa göre düzenleniyor.
4857 sayılı İş Kanununun 53. maddesine göre; işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilecektir. Anayasal bir hak olan yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Sigortalılara yıllık ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden işçi ve işverenler yönünden SGK primlerinin ödenmesine devam olunur.
Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmayacaktır.
Yıllık izin süresi
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, az olamayacaktır. Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Yıllık ücretli izin süresi belirlenirken işçinin hak kazandığı tarihteki kıdem dikkate alınarak hak kazanma tarihini takip eden yıl içinde kullanılabilecektir.
Yıllık izin süresinin ve izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçinin aynı işverene ait işyerlerinde çalıştığı süreler birleştirilir. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.
Aynı bakanlığa bağlı işyerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel kişilerin işyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanun veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar veya bunlara bağlı işyerlerinde geçen süreler de, işçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında birleştirilerek göz önünde bulundurulur.
Yıllık izin bölünebilir mi?
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Başka bir ifadeyle, yıllık iznin Kanunda gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, söz konusu izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.
Cumartesi günü düşer mi?
Yıllık ücretli izin kullanan çalışanların, izinlerine denk gelen cumartesi günlerinin izin süresinden sayılıp sayılmayacağı konusunda anlaşmazlıklar olmaktadır. İşyerlerinde cumartesi günü çalışılıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Çünkü kanuna göre hafta tatili yedi günlük bir zaman diliminde bir gün olup çalışılmayan cumartesi günü akdi tatildir. Bu nedenle cumartesi günleri yıllık izne dahil edilecek ve izinden düşülecektir.
Yıllık izin yanar mı?
İşveren, genel kural olarak, işçiye izne hak kazandığı yıl içinde yıllık izni kullandırmalıdır. Ancak, çeşitli sebeplerden dolayı yılın içinde kullanılmayan izinler gelecek hizmet yıllarına devreder; çünkü yıllık izin hakkı, vazgeçilemez bir haktır.
Yıllık iznin zorunlu sebepler olmadan birleştirilerek sonraki yıllara aktarılması, yıllık izinden beklenen amaçlarla örtüşmemektedir. Esas olan hak edilen yıllık iznin, takip eden yılda kullanılmasıdır. Ancak, çeşitli sebeplerden dolayı işçiye yıllık izin kullandırılmaması halinde, işçinin yıllık izin hakkı kaybolmaz. İş sözleşmesinin feshi halinde kullanılmayan izinlerin ücretleri ödenir.
Ücretsiz yol izni
Yıllık ücretli izinlerini işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara talepte bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri şartıyla gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren tarafından toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni verilmesi zorunludur. Bir sonraki yazımızda da denizciler, Borçlar Kanununa tabi çalışanlar ve gazetecilerin yıllık izinlerini ele alacağız.