Diyarbakır’ın Çınar ilçesi yakınlarındaki UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan ve kazı yürütülen Zerzevan Kalesi, Roma İmparatorluğu döneminde askeri yerleşim yeri olarak biliniyor. 8’nci sezon kazı çalışmalarının başladığı kalede, pandemi kısıtlamalarının kaldırılmasıyla 7 günlük sürede 5 bin ziyaretçi ağırlandığı belirtildi. Yaklaşık 60 dönüm arazi üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınak, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan Zerzevan Kalesi’nde yürütülen kazıyla bulunan yeni bulgular tarihe ışık tutuyor. Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, 8 ‘nci sezonda kazı alanının yönetim merkezi olduğunu ifade ederken, yıl sonuna kadar ziyaretçi ağırlama hedeflerinin 1 milyon olduğunu kaydetti.
“Bu yıl yönetim merkezi çalışma planına dahil edildi”
Zerzevan Kalesi Romanın askeri yerleşimi, sınır garnizonu ve kazı çalışmalarına ilk defa 2014 yılında başladıklarını söyleyen Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, 7 sezonu bitirdiklerini ve şu an 8’nci sezonda olduklarını aktardı. Doç. Dr. Coşkun, “Tabi ki çalışmalar hızla devam ediyor. Birçok yeni alan ortaya çıkarıldı kazı çalışmalarıyla birlikte. Surları, ana giriş kapısı, askerlerin ve sivillerin kaldığı yerler. Su kanalları, sarnıçlar, yer altı kilisesi, yer altı gizli geçitleri ortaya çıkarıldı. Ama en önemli bulgulardan birisi 2017 yılında Mithras tapınağının ortaya çıkartılmasıydı. Ve Mithras tapınağı ortaya çıkartıldıktan sonra biz çevresinde kazı çalışmasını yürütmeye devam ettik. Bu sezon, 2021 yılında da tapınakla bağlantılı alanda kazı çalışmaları yürüteceğiz. Tabi ocak ve şubat ayında biz iki aylık bir ara verdik kazı çalışmalarına, mart ayında tekrar başladık. Bu iki aylık arada da kazı ekibi, kazı evinde yani kampta çalışmalar yürüttü. Aslında buradaki çalışmalar hiçbir zaman durmuyor. Arazi çalışmalarına 1 Mart itibariyle tekrar başladık. 2021 çalışma sezonunda da, Zerzevan Kalesinin ana giriş kapısında, bununla birlikte Mithras tapınağıyla bağlantılı yapılarda, villalarda, askerlerin ve sivillerin kaldığı konutlarda, sarnıçlarda kazı çalışmalarını yürüteceğiz. Ama bu yıl yeni bir yer çalışma programına dahil edildi. Bu da yönetim merkezi. Yani Zerzevan Kalesini yönetenlerin kaldığı ana kalbi olduğunu söylediğimiz merkezde, büyük bir yapı kompleksinde kazı çalışması başlatacağız. Ve bu çalışmalar Aralık sonuna kadar devam edecek” dedi.
“Alan çok büyük, yüzde 99 halen toprak altında”
Alanın çok büyük olduğunu, şu ana kadar sadece yüzde 1’inin kazılmış bir alandan bahsettiklerini kaydeden Doç. Dr. Coşkun, “Yüzde 99’u halen toprak altında. Biz kazı çalışmalarına 25 kişiyle başladık ve bu yıl içinde 75 kişiyi bulacak. Zerzevan Kalesi, bölgenin tarihini aydınlattığı gibi, bölgenin turizmi açısından da çok önemli. 2019 yılında, pandemi öncesinde 420 bin kişi burayı ziyaret etti. Bunların 70 bine yakını yabancıydı. 2020 yılında, salgına rağmen, 170 bin kişi Zerzevan Kalesini ziyaret etti ki, pandemi döneminde önemli bir rakam. Ve yine, 2021 yılında ocak ve şubat ayında ilk iki ayda 25 bine yakın ziyaretçi Zerzevan Kalesine geldi. Ve Normalleşmenin 1 Martta başlamasıyla birlikte, 7 günde 5 bin ziyaretçi Zerzevan Kalesini ziyaret etti. Kazılar devam ederken, aynı zamanda Zerzevan Kalesi rahatlıkla ziyaret edilebilir durumda. Tur programlarına eklendi tekrar. Hem yurt içinde, hem de yurt dışında birçok tur programında şu an Zerzevan Kalesi var. Biz, yıl sonuna kadar 1 milyon ziyaretçi bekliyoruz. Eğer pandemi ortadan kalkarsa hedefimizi tutturacağız” şeklinde konuştu.
Şehir dışından ailesiyle Zerzevan Kalesine gelen ziyaretçilerden Rukiye Doğan, yasakların kalkmasıyla kaleye geldiklerini, çok güzel bir yer olduğunu dünyanın her yerinden insanları Zerzevan’a davet ettiğini ifade etti.
