USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

Sistemin müteahhitleri

16-03-2023

Ülkemiz ve milletimiz doğu Anadolu fay hattının kırıl­ması ile 10 ilimizde meydana gelen 7.7 ve 7,6 şidde­tinde üst üste iki deprem ve artçıları ile felaketi yaşadı. Yapı denetiminin formalite haline getirildiği anlaşılan bölgede, cehaletin ördüğü ağlar ile, bir ile üç yaşında binalar dahi çöktü. İmar affı ile ruhsat ve kat mülkiyeti verilerek yasallaş­tırılmış ama aslında kaçak denetimsiz ve çürük olan binalar yerle bir oldu.

Çalışmalar ve artçı depremler devam ediyor. AFAD tara­fından yapılan son açıklamaya göre can kaybı 46 bin 104. Bakan Kurum, “520 bin bağımsız bölümden oluşan 164 bin 321 bina yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı du­rumda” dedi. Gerçek can kaybının belirlenmesi zaman ala­cak ancak çok daha yükseleceği endişemiz var. Çöken binaları yaptığı bilinen müteahhitler birer birer tutuklanıyor. Sorumlu olduğu dü­şünülen tutuklu sa­yısı 247 oldu. Gerçek sorumlular ancak detaylı teknik ince­lemeler sonucu be­lirlenebileceklerdir.

BBC News Türkçe’nin habe­rinde; “14 Şubat’taki kabine toplantısının ardından konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, depremlerde yıkılan binaların yüzde 98’inin 1999 öncesi inşa edilen binalar olduğunu söyledi” deniliyor. O dönemde eski deprem yönetmeliği uy­gulanmakta idi ve yapı denetimi yoktu. 1999 Depremi’nde 6286 kişi yargılanmış ancak 10-12 kişi civarında kişi ciddi ce­zalar almıştı. Eski bir emlakçı olan müteahhit Veli Göçer 18 yıl 9 ay ile en yüksek cezayı alan kişi idi ve 7,5 yıl sonra çıkıp yeniden aynı işleri yapmaya başladı. 17 bin 480 can kaybı olduğu söylenen Gölcük Depremi’nin sorumlularının ceza­larını çektiğini ve bunun herkese ders olduğunu söylemek mümkün mü?

Ama şunu söyleyebiliriz. Gerçek suçlu, adı “sistem” olan sistemsizliğin ta kendisidir.

İnsan hayatına doğrudan dokunan bir meslek ve sek­tör ancak bu kadar ucuzlatılıp, ayağa düşürülebilirTür­kiye’de isteyen ve parası olan herkes müteahhit olabilir. Yapı denetimlerin bir kısmında imzacı mühendisler görev yapar, büyük kısmı inşaatın yerini bilmeden imza atar. 5 değişik inşaat­tan sorumlu olup hiç­birine uğramayan, sadece imza atan şan­tiye şefleri de vardır. Üniversiteden bugün mezun olan bir mü­hendisin yarın 10 katlı binanın statik proje­sine imza yetkisi var­dır. Kat sayısı yetkiyi azaltmaz. 7 şiddetin üzerinde bir deprem beklediğimiz İstanbul, gökdelen sayısı bakımından Avrupa birincisi, dünya on dördün­cüsüdür. Ülkemizde gökdelen yapımı konusunda özel bir hesap sistemi yoktur. Çekme mesafeleri dışında 5 katlı bina statiği ile aynı mantık ve yöntemle hesapla­nır. Yüksek binalarda çeliğin sağladığı esneklik beton ile sağlanamaz.

Daha neler söylemek lazım. Bunlardan sadece birisi ha­yatları riske atmak için yetmez mi? Peki bunlar yasal mı? Sis­tem bunlara izin vermese idi yapılamazdı değil mi? Senelerce söyledik. Saç kesmek için sertifika almak, müte­ahhit olmak için belge almaktan daha zor dedik. Müteah­hitlik insan hayatına dokunan teknik bir iştir, bunun kriterleri ona göre belirlenmelidir, dedik. Mevcut sisteme göre, bir inşaatta yapı denetimin, şantiye şefinin ve be­lediyenin izni olmadan hiçbir işlem yapılamaz. Müteah­hittin hiçbir yetkisi yoktur. Tuvalet taşının yönünü dahi değiştiremez Bir inşaatın başından sonuna gerekli belge­lerde 100’e yakın imza vardır. Ama can kayıpları engellene­miyor. Peki ne mi yapılmalı?

Müteahhitlik için yeni karne sistemine pek çok kriter kondu ama sınıfı bankadaki hesabın miktarı ile belirleniyor. Paranız yeterliyse A sınıfı karne alır, her çeşit inşaat yapabilir­siniz. Son depremde 1-2 yaşında yüksek binalar çöktü. Demek bu karne işe yaramadı. Bana göre müteahhit üni­versite mezunu olmalı. Her inşaata, şantiye şefi inşaat mü­hendisi, yapı denetimler gibi atanıp, tam yetkili ve sorumlu olmalı. Neden mi? Bir inşaat mühendisi asla demir eksilte­mez. Çünkü statik hesabı bilir, hangi demir ne işe yarar, beton nedir, beton bakımı nasıl yapılır bilir. Demir eksiltme­nin, betona su katmanın insan hayatına kastetmek oldu­ğunu bilir. Mühendisin tecrübesi arttıkça bilgisi de artar. Yetkileri tecrübesine uygun artmalıdır. Kalfalar, ustalar mut­laka meslek okullarında eğitilmelidir. Müteahhit, mühendis değilse sadece projesine kaynak yaratan mal sahibi olarak kalmalıdır. Aslında zaten öyledir ancak sistem çalışmıyor. Bende para çok 10 tane mühendis alırım demek yanlıştır. “Hayır” diyenin yerine yenisini alıyorsan olmaz. Uzaktan eği­tim ile mühendis olmaz. Mühendise yetki vermeden imti­han gerekir. İmarla, emsalle oynayıp adaleti bozarsan ahlak da bozulur. Bu iş, liyakat sahibi uzmanların, bilim ve tekni­ğin ellerine teslim edilmedikçe, çözüm hayaldir.

SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?