Kadınların istihdama katılmasının önündeki en büyük engellerden biri evde ona ihtiyacı olan çocuklarının ya da bakmakla yükümlü olduğu yaşlıların olması.
Diğer engel ise babasından aldığı yetim maaşının ya da sosyal yardımların kesilecek olması!
Ortalama insan ömrü uzadı, nüfus yaşlandı! Yaşlanma beraberinde çeşitli hastalıkları da getiriyor.
Yurtdışında yaşlılar yaşlı bakım evlerinde bakılırken, ülkemizde ise hala geleneğe bağlı kalınıyor ve büyük çoğunlukla bakıma ihtiyacı olan yaşlılar evlatları tarafından bakılıyor.
Genelde ailede eşinin ya da kendisinin aile büyüğü olması fark etmiyor, büyük çoğunlukla yaşlılara kadınlar bakıyor.
Dolayısıyla evde küçük ya da okula gönderdiği küçük çocuğu olan ya da bakıma ihtiyacı olup uzun süre yalnız bırakamayacakları yaşlıları olan kadınlar herhangi bir işyerinde çalışamıyor…
Artı 30 yaş üzerindeki kadınlar; çalışmasının önünde çocuk ya da yaşlı bakımı engeli olmasa da bu defa yaş engeline takılıyor. Mesela 50 yaşındaki bir kadının; akademik eğitimi ve genel geçer bir mesleği yoksa herhangi bir fabrikada ya da hizmet sektöründe iş bulması neredeyse imkansız!
Gücü kuvveti yerinde olanlar ev temizliği ve merdiven silme gibi işlerde çalışarak aile bütçelerine katkı sunuyor ya da geçimlerini sağlıyor ya da yaşlı ve hasta bakıyor! Bunun için de tam zamanlı çalışma gerekiyor.
Kimi kadınlar da evlere dağıtılan bazı el işlerini yapıyor; onda da paralarını zamanında alamama, çok düşük ücretlerle çalışma gibi sorunlar var.
(Son dönemde belediyelerin ve resmi kurumların açtığı kurslar, kadın kooperatiflerine, kadın girişimcilere verilen destekler sayesinde önemli sayıda kadın farklı alanlarda üretip gelir elde etmeye başladı.)
Her halükârda biliyoruz ki; Türkiye’nin kalkınmasında kadınların istihdama kazandırılmasının önemi büyük…
MUTFAK VE YARI ZAMANLI ELEMAN İHTİYACI
Mustafa Salkım bir girişimci; Azad İşgücü firmasını kurarak Türkiye’de yukarıda aktardığım istihdama katılmasının önünde çocuk ve yaşlı bakımı ile yaş engeli olan kadınları iş hayatına katmayı başarmış…
Hem de kendisinin geliştirdiği, Türkiye’de ilk ve hala da tek olan yarı zamanlı çalışmaya yönelik iş modeli ile…
Azad İşgücü’nün kurucusu Mustafa Salkım, uzun yıllar yemek sanayinde yöneticilik yapmış bir isim…
Zaten de yarı zamanlı çalışma modelini oluşturmasının altında sektörün ihtiyaç duyduğu elemanı temin edememesi yatıyor…
Mustafa Salkım, yarı zamanlı iş modelinin oluşumunu şöyle özetledi
“Sofra yemek Sanayi’nde yönetici olarak çalışıyordum. Mutfakta çalışacak kadınlara ihtiyaç vardı, eleman bulmakta zorluk çekiliyordu. Kadınlar çocuklarını ya da yaşlılarını uzun süre evde yalnız bırakamıyorlardı. Faruk Aslanoba’ya bir sistem oluşturacağımı ve personel sorununu çözeceğimi söyledim. Mutfakta hazırlık ve yemek dağıtımı 0.00-14.00 saat arasında yoğunlaşır. Kendisi bir araç ve şoför tahsis etti. Böylece başlamış olduk…”
Kadınlara yarım gün çalışacaklarını evdeki işlerin aksamayacağını söyleyince, yaş kısıtlaması da olmayınca kadınlar oluk oluk gelmeye başlıyor. Bir süre sonra da kendi şirketini kuruyor… Zamanla iş büyüyor, firmalardan talep artıyor. Artık Azad İşgücü olarak Bursa’da dağ ilçeleri ile Mudanya ve İznik hariç tüm ilçelerine hizmet veriyor…
Mustafa Salkım “Okullara da eleman veriyoruz. Okul dönemi 200, 300 kadın personeli işe alıyorum… Çoğu köy bağlantısı olan kadınlar! Köyde tarlası, bahçesi olan insanları yazın çalıştıramazsınız. Tarlasına, bahçesine gider, ekip biçer” diyor.
Avrupa ülkelerinde emeklilik ileri yaşlarda kişiler de istihdamda; Türkiye’de de emeklilik yaşı ileri tarihe alındı; ama fabrikalara işçi alınırken yaş kısıtlaması var; çoğu fabrika 30 yaş üstü eleman almıyor…
Mustafa Salkım diyor ki:
“İstihdama katılamayan 27- 55 yaş arası aktif çalışabilen kadınlar bizim sistemimizde yarı zamanlı olarak iş bulabiliyor… Hatta 60 yaşında olup dinç olan kadınlar da var, onlara da istihdam olanağı sağlıyoruz. Evde yemeğini hazırlayan, masasını, mutfağını temiz tutan her kadın bizim açımızdan zanaatkardır…”
Salkım’ın verdiği bilgilere göre; Azad İşgücü bünyesinde 1100 civarında kişi çalışıyor. Çalışanların yüzde 90’ı kadın, yüzde 85’i yarı zamanlı çalışan. Üstelik aralarında başka illerden Bursa’ya okumaya gelen üniversite öğrencileri de var… Çalıştıkları alan ise sadece yemek hazırlığı ve mutfak temizliği.
ÜLKE KADINLARININ İSTİHDAMINI ARTIRMA DERNEĞİ
Azad İşgücü firmasının yarı zamanlı çalışan istihdamı beraberinde pek çok sorunu da gündeme getiriyor.
Mesela hizmet sektöründe yarı zamanlı eleman istihdam eden başka firma yok. Bu nedenle de esnek çalışma yasası çıkmasına rağmen kamu bürokrasisi için yabancı bir konu.
Mesela Yarı zamanlı olarak SGK’lı olan kadınlara Genel Sağlık Sigortası borcu çıkartılıyor ve kamu hastanelerinde ücretsiz tedavi olamıyorlar.
Azad İşgücü kurucusu Mustafa Salkım yarı zamanlı kadın istihdamında kadınların yaşadığı sorunları çözmek adına 2018 yılında Ülke Kadınlarının İstihdamını Artırma Derneği’ni (ÜKİAD)kuruyor.
Önce Bursa’da dönemin valisi Münir Karaloğlu da dahil, tüm milletvekillerine, ilgili kamu kurumu yetkililerine sorunu anlatıyor…
Dönemin Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu yakından ilgileniyor ve Ankara’da hem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda hem de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nda sunum yapıyorlar. İlgili Bakanlarla, müsteşarlarla görüşüyorlar.
Sorunların önemli bir kısmı çözülüyor… Mesela artık yarı zamanlı çalışan kadınlar kamu hastanelerinde tedavi olabiliyor.
Özetle… Kadınların istihdamına yönelik bir alanda çalışmaya başlayan Mustafa Salkım kadın istihdamının önündeki engellere de çalışanlarıyla birlikte hem tanık hem de müdahil oluyor…
Ülke Kadınlarının İstihdamını Artırma Derneği Başkanı Mustafa Salkım ev kadınlarının istihdama dahil olabilmesi için yerel ve idari yönetimlerle ticaret ve sanayi odalarının, OSB’lerin işbirliği yaparak çeşitli mahallelerde kreş ve hasta yaşlı bakım evi açılması gerektiğini savunuyor…
Çok yerinde bir talep…
Azad İşgücü firması kurucusu ve ÜİKAD Başkan Mustafa Salkım’ın diğer önerisi de şöyle:
“Sosyal yardım alanlar, anne ve babasından ya da eşlerinden maaş alanlar çalışmaya başladığında maaşları kesiliyor. Bu yüzden kayıt dışı çalışmaya devreye giriyor. Yarı zamanlı çalışmada maaş kesintisi daha az.
Doktor, hemşire, avukat, mühendis gibi kariyer sahibi kadınlarda istihdama katılmada yaş sorunu yok. Çeşitli yaşlardaki ev kadınlarının yarı zamanlı istihdama katılması isteniyorsa, devlet teşvikleri şart. İşverenler SGK teşviki ile desteklenebilir.
Yarı zamanlı istihdam modeli desteklenir ve yaygınlaşırsa, çocuk, yaşlı bakımı ve yaş engeli olan kadınlar üretime kazandırılabilir; farklı sektörlerde de uygulanabilir.”
