Merinos sadece bir fabrika değildi. Bir halk okuluydu. Kültürden sanata, spordan dayanışmaya ve eğitime dek pek çok şeyi içeriyordu. Ailesi 3 kuşak Merinoslu olan Tahir Adıman bu sürecin tanıklarından biri. Kendisi Kent Konseyi Merinos Çalışma Grubu temsilcisi ve aynı zamanda da Merinos Emekliler Dernek Kurucusu
1938’DE BABAANNE MERİNOS’TA İŞBAŞI YAPIYOR
Tahir Adıman şunları anlattı:
“Babaannem 30 Kasım 1938’de Merinos’ta çalışmaya başlıyor; babam Hüseyin Adıman da ertesi günü işbaşı yapıyor. Babam 1942 yılında askere gidiyor; 4 yıllık askerlik döneminde asıl işi berberlik olan dedem Merinos’ta çalışmaya başlıyor.
Babam askerden dönünceye kadar da çalışıyor. Babamdan sonra halalarım da Merinos çalışanı oluyor. Büyük halam 12, küçük halam 8 yıl çalıştıktan sonra evlilik nedeniyle ayrılıyorlar.”
Adıman’ın babası 2 Ocak 1975 yılında emekli olacağı gün işinin başında vefat ediyor…
Adıman babasının Bursa’da Şevket Yılmaz ve Recep Kırım ile birlikte sonradan Teksif adını alan Mensucat Sendikası’nın kurucuları arasında yer aldığını nakletti. Adıman’ın tüketim ve yapı kooperatiflerinde yer almış. Tahir Adıman ise 1979 yılında Merinos’ta çalışmaya başlamış.
MERİNOS’UN YAZLIK SİNEMASI VARDI
Merinos’un bir kültür olduğuna dikkat çeken Tahir Adıman sözlerini şöyle sürdürdü:
“Merinos bir kültürdü, halk üniversitesi denilebilir. Ben Merinos İlkokulu'nda okudum. Özel İnal Ertekin Okullarının Kurucusu Sevim Ertekin Merinos İlkokulu öğretmeniydi.
Merinos Fabrikası'nda ilk kurulduğu yıllarda okur yazar olmayanlara okuma yazma öğretilmiş.
Merinos'un yazlık sineması vardı, şu anda 112 Acil İstasyonu'nun olduğu yer, Merinos Sahası'nın tam karşısındaydı.
Kapalı sinema ise işçi yemekhanesindeydi, Çocukken sinemaya tiyatroya giderdik. Yılbaşı ve 2 Şubat Kuruluş baloları çok görkemli olurdu, ünlü ses sanatçıları gelirdi.
Merinos'ta futboldan tutun da bisiklet, kayak, güreş, boksa kadar pek çok spor yapılıyordu. Hatta kızların voleybol, basketbol, futbol takımı da vardı... Halk üniversitesiydi. Genç Cumhuriyet'e yurttaş yetiştiriyordu. Emekçileri değiştirip dönüştürüyordu. Tiyatro, sinema, müzik, hatta klasik müzikle, sporla, sanatla tanıştırıyordu."
Sonrası özelleştirme süreci; Merinos fabrikalarının birer birer kapatılması… Neyse ki Bursa Merinos Fabrikası’nın yeri Bursalılarda kaldı.
Dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Atatürk Merinos Kongre ve Kültür Merkezi’ni hayata geçirdi. Merinos hala, salonlarıyla, fuar alanlarıyla, müzeleriyle, atölyeleriyle bir şekilde Bursalılara hizmet ediyor.
MERİNOS FABRİKASI 80 YAŞINDA ANI KİTABI
Tahir Adıman söz uçar yazı kalır misali, Merinos’a dair birikim ve arşivini gelecek kuşaklara aktarmak adına ciddi bir çaba gösterdi…
2018 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından ‘Merinos Fabrikası 80 Yaşında Anı Kitabı yayımlandı. Nezaket Özdemir Bircan ve Deniz Dalkılınç tarafından hazırlanan kitaba Tahir Adıman’ın yazdığı önsöz ve arşiviyle destek vermiş. Kitapta Adıman’ın arşiv fotoğraf ve belgelerinin yanı sıra AA’dan Hüseyin Ezer’in, Başbakanlık Devlet Arşivi ile Merinos Fabrikası Arşivi belgeleri de yer alıyor. Kent tarihi açısından önemli bir eser.
ARSASI, DEMİRİ, ÇİMENTOSU FABRİKADAN!
Kent kitaplığına Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından kazandırılan “Merinos İlkokulu Anı Kitabı ve Fotoğraf Albümü” adlı kitaba gelince…
Bursa’da bir devlet ilkokulu için yazılan ilk ve şimdilik tek kitap olma özelliğini taşıyor.
Tahir Adımanve Nezaket Özdemir Bircan imzasını taşıyan eser 2020 Ocak ayında yayımlandı…
Kitabın çıkışı ile Merinos İlkokulu binasının depreme dayanıksız olması nedeniyle yıkımı aynı zamana denk geldi.
BELGE, BİLGİ ARŞİVLEME ALIŞKANLIĞI
Kitabın Önsöz’ünde Tahir Adıman kitabın ortaya çıkış sürecini şöyle özetlemiş:
“Önce kendi arşivimi derleyerek işe başladım. Akabinde okulumuzun arşiv odasındaki albüm ve mezun kayıt defterlerini olabildiğince titizlikle taramaya çalıştım.
Ancak umut ettiğim gibi kuruluş dönemi öğretmenlerimize ait istediğim detaylı bilgiye ulaşamamanın hayal kırıklığını yaşadığımı büyük bir samimiyetle itiraf etmeliyim.
Bu eksikliği de toplumumuzun bilgi, belge saklama ve günlük tutma bilincinin tam olarak gelişmemesinden kaynaklandığını düşünüyorum.
Gelecek nesillere geçmiş tarihi doğru olarak nakletmenin mutluluğunu paylaşmanın çok güzel bir duygu olduğunu fark ederek çalışmaya devam ettim. Sonuç olarak muhakkak ki kaleme alınmış her kitap eksiktir ve tamamlanmaya muhtaçtır düşüncem pekişmiş oldu…”
ARTIK KİTABI YAZILDIĞINA GÖRE ADI DEĞİŞMEZ!
Kitapta Merinos İlkokulu’nun yanı sıra, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Bursa’da milli eğitimin de bir profili çıkartılmış. Cumhuriyet döneminde Bursa’nın ilk özel okullarından olan Reyhan İlkokulu’ndan bile bir anı fotoğrafı var.
Bugün Çarşamba olarak anılan yerde, Merinos işçilerinin kurduğu Sümer Konut Yapı Kooperatifi tarafından yapılan 2 katlı bahçeli Merinos Evleri vardı.
Kitapta bu süreç de anlatılıyor. Zira yeni yerleşime açılan bölgede okul ihtiyacı da ortaya çıkıyor. Merinos Fabrikası 4 bin metrekarelik arsayı veriyor, demir ve çimentosunu da üstleniyor. Ve okul 1957 yılında hizmete giriyor.
Kitap elime yeni geçti; sonuç olarak kent belleğine, nitelikli, kapsamlı bir eser kazandırılmış. Katkı sunan herkesi kutluyorum.
Merinosluların geçmişinin bir parçası olan okulun kitaplaşmasının pek akla gelmeyen bir yararı daha olacak.
Son yıllarda yıkılıp yerine yenisi yapılan okulların isminin değiştiğine tanık oluyoruz.
Artık adına kitap yazılan bir okulun isminin artık değişmesi pek mümkün değil. Ama yine de büyük konuşmamak lazım, bu memlekette “Olmaz” diye bir şey yok! Bir hayırsevere okulu yaptırırlar, bir de bakmışınız ki okulun adı değişivermiş!
Bir başka değişen şey de bir zamanlar bahçesinde Türkçenin konuşulduğu, okul bahçesinde artık çoğunlukla kendi aralarında Arapça konuşan çocukların koşturacak olması. Zira yıkılmadan önceki eğitim öğretim döneminde vaziyet böyleydi; Suriyeli öğrenciler çoğunluktaydı.
