USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

Tescilsiz tasarımları koruma

16-01-2020

 Bu konuda özellikle Topluluk ve İngiliz Hukuku'ndaki düzenlemeler dikkat çekicidir. Ancak, günümüzde tescilli tasarım korumasından tescilli ve tescilsiz korumaya doğru bir gidişin olduğunu izlenmektedir.

6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (Kısaca 'SMK') ile; tescilli tasarım için sağlanan korumaya nazaran tescilsiz tasarım için, hem koruma şartları (SMK m.55/4, 59/2) hem de koruma süresi (SMK m.69/2) bakımından sınırlı bir koruma sağlanmaktadır. Bu hükümler aşağıda yer almaktadır.
SMK m.55 (4)'e göre; 'Tasarım, bu Kanun hükümleri uyarınca tescil edilmiş olması halinde tescilli tasarım, ilk kez Türkiye'de kamuya sunulmuş olması halinde ise tescilsiz tasarım olarak korunur.'
SMK m.59 (2)'e göre; 'Tescilsiz tasarım, sahibine birinci fıkrada belirtilen fiilleri engelleme hakkını sadece korunan tasarımın aynısının veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kopyalanarak alınması halinde verir.
Korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak yapılan tasarımın koruma kapsamındaki tasarımdan kopyalanmış olduğu kabul edilmez.'
SMK m.69 (2)'e göre; 'Tescilsiz tasarımların koruma süresi, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren üç yıldır.'
SMK kapsamında 'tasarım' kavramı genel itibarıyla hem tescilli hem de tescilsiz tasarımları kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Bununla birlikte, tescilsiz tasarımlar açısından özellik arz eden konular özel düzenlemeyle hükme bağlanmıştır. Bu tür hükümler, SMK'nın çeşitli maddelerinde serpiştirilmiş durumdadır. SMK'nın 'tescil'i esas alan hükümlerinin ise tescilsiz tasarımlar açısından uygulanması mümkün değildir.
İster tescilli ister tescilsiz olsun, tasarımdan doğan hakların niteliği ve sahibine sağladığı haklar SMK'nın 59'uncu madde hükmünde düzenlenmiştir.
Tescilsiz tasarım, sahibine, SMK m.59 (1) fıkrasında belirtilen fiilleri engelleme hakkını sadece kopyalanarak alınması hallerinde verir.
Tescilsiz tasarım yalnızca taklide karşı koruma sağladığından taklidin/kopyalanmanın ispatı gerekmektedir.
Ancak, korunan tasarımın kendi tasarımından önce kamuya sunulduğunu makul yollarla bilmesi mümkün olmayan bir tasarımcı tarafından bağımsız olarak yapılan tasarımın, koruma kapsamındaki tasarımdan kopyalanmış olduğu sonucuna varılamaz (SMK m.59/2 son cümle).
SMK m.59 (1)'de tescilli tasarımlar açısından 'tasarım veya tasarımın uygulandığı ürün'den söz edilirken, SMK m.59 (2)'de tescilsiz tasarımlar açısından 'tasarımın aynısı veya genel izlenim itibarıyla ayırt edilemeyecek benzeri' esas alınmıştır. Daha önce de belirtildiği üzere, bu ifade tasarım hakkına tecavüz sayılan fiilleri ilişkin SMK m.81(1.a)'da yer almaktadır. Böylelikle, tecavüz sayılan fiilleri düzenleyen SMK m.81, tescilsiz tasarım hakkının kapsamına ilişkin SMK m.59 (2)'yi esas almış görünmektedir.
SMK m.69 (2) uyarınca; 'Tescilsiz tasarımların koruma süresi, koruma talep edilen tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten itibaren üç yıldır.'
Tescilsiz tasarımlara önceden genel hükümler (TTK, FSEK gibi) çerçevesinde koruma sağlanırken, SMK kapsamına alınarak sınırlı süreli bir koruma öngörülmüştür.
Tasarım sahipliğinin kendisine devredilmesini veya tasarım sahibi olarak tanınma (gasp) (SMK m.71), hükümsüzlük davası (SMK m.78/5) ve tasarım hakkına tecavüz halinde (SMK m.81) tescilsiz tasarım sahibinin tecavüz fiillerinde bulunanlara karşı açılacak davalar (SMK m.149) yönünden, SMK kapsamında tescilli tasarımlar için öngörülen hükümlere paralel düzenlemeler yer almaktadır.
Bu bağlamda, tescilsiz tasarım korumasının, koruma şartları ve koruma süresi ile ilgili sınırlamalar dışında, tescilli tasarım koruma hükümlerine tabi tutulmaktadır.
Tescilsiz koruma, kümülatif korumadan da yararlanır. Ancak, tescilsiz tasarım koruması; SMK'de yer alan özel nitelikli hükümler nedeniyle, genel kural olan TTK m. 54 vd. ve özellikle TTK m. 55 / I , b . 5 bendi uyarınca, başkaları 'iş ürünleri' anlamında ve iltibas bağlamında bir korumadan yararlandırılamaz.
Yürekten esenlik ve mutluluk dileklerimizle saygılarımızı sunarız.

SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?