Kanunun amacı; mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını sağlamaktır.
Rekabet konusundaki temel unsurları bir göz atalım:
1-Rekabet: Mal veya hizmet piyasalarındaki teşebbüsler arasında özgürce karar verilmesini sağlayan yarıştır.
2-Hakim Durum: Belirli bir piyasadaki bir veya birden fazla teşebbüsün; rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat, arz, üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleme gücüdür.
3-Teşebbüs: Piyasada mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişiler ile, bağımsız karar verebilen ve ekonomik bakımdan bir bütün teşkil eden birimlerdir.
Rekabet ihlali halinde kurum tarafından yapılan inceleme sonunda ceza gerektiren bir sonuca ulaşılıyorsa nasıl bir yaptırım uygulanıyor?
4054 sayılı kanun 4., 6. ve 7. maddelerinde yasaklanmış davranışlarda bulunanlara, ceza verilecek teşebbüs ile teşebbüs birlikleri veya bu birliklerin üyelerinin nihai karardan bir önceki mali yıl sonunda oluşan ve Rekabet Kurulu tarafından saptanacak olan yıllık gayrisafi gelirlerinin % 10'una kadar idari para cezası verilir. Teşebbüs veya teşebbüs birliklerine idari para cezası verilmesi halinde, ihlalde belirleyici etkisi saptanan teşebbüs veya teşebbüs birliği yöneticilerine ya da çalışanlarına da verilen cezanın % 5'ine kadar idari para cezası verilir.
Rekabet Kurumu verdiği ceza kararlarını internet sitesinde halka açık olarak yayınlanmaktadır. Rekabet Kurumu 5 Kasım 1997 tarihinde başlamıştır. Temel amacı; 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun uygulamasıdır. Bağımsız bir kurum olan Rekabet Kurumu'na hiçbir organ, makam, merci kişi veya kurum emir ve talimat veremez. İdari ve mali özerkliği vardır. Kurum her türlü şikayeti elde ettiği her türlü delille inceleme ve idari para cezası verme yetkisine sahiptir. Kurum'un verdiği kararlar sadece Danıştay'ın denetimine tabidir.
Kanunun 4.,6., 7. maddelerinde yasaklanmış davranışlarda bulunanlara, ceza verilecek teşebbüs ile teşebbüs birlikleri veya bu birliklerin üyelerinin nihai karardan bir önceki mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa nihai karar tarihine en yakın mali yıl sonunda oluşan ve Kurul tarafından saptanacak olan yıllık gayrisafi gelirlerinin yukarıda belirtilen oranlarda ilgili kişi veya teşebbüslere idari para cezası verilir.
Bugüne kadar Kurul tarafından bir kararda uygulanan en yüksek para cezası, 18.04.2011 tarihli Otomotiv pazarında faaliyet gösteren çeşitli teşebbüslere verdiği toplam 277.421.483 TL'lik cezadır. Bununla birlikte tek seferde bir teşebbüse verilen en yüksek ceza ise 09.06.2011 tarihli Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş.'ye bir önceki yılın gayrisafi gelirlerinin % 1,125'i oranında olmak üzere verilen toplam 91.942.343 TL'lik cezadır. Bankacılık ve Çimento sektörleri de Rekabet Kurumu'nun rekor cezalara karar verdiği sektörler olmuştur. Merak edenler Rekabet Kurumu'nun sitesinden hangi şirket ve teşebbüslere ne miktarda ceza kesildiğini görebilirler.
Dikkat çekecek en önemli konulardan biri de; ihlalde belirleyici etkisi saptanan yönetici ve çalışanlara da teşebbüs veya teşebbüs birliğine verilen cezanın % 5'i kadar idari para cezasının verilebilecek olmasıdır.Verdiğimiz rakamlara baktığımızda profesyonel kadronun da mali açıdan çok ciddi bir şahsi sorumluluk riski olduğu görülmektedir.
Rekabet ihlallerine ilişkin olarak Kuruma yapılacak başvurular; ihbar, şikayet ve Bakanlık talebi şeklinde yapılabilir. Başvurular gerçek kişilerce yapılabileceği gibi; kurum, kuruluş, birlik, dernek ve benzeri tüzel kişilerce de yapılabilir.
Kuruma başvuruların yazılı olarak yapılması esastır. Posta aracılığı ile gönderilebileceği gibi, şahsen de Kuruma teslim edilebilir. Sözlü olarak yapılan başvurular da ilgili personel tarafından tutanağa bağlanarak ihbar olarak değerlendirilebilir. Kurum tarafından ciddi olduğu değerlendirilen bu tür başvurular hakkında resen işlem başlatılabilir. Bunlar için bir ödeme yapmak gerekmemektedir. Başvurularda, başvuranın kimliğinin gizli tutulması talep edilebilir.
Konuya URTEB Derneği'nin Rekabet konusundaki çalışmalarıyla haftaya devam edeceğim.
Esenlikle kalın…