Söz konusu kambiyo senetleri hem ülkemiz hem de diğer ülkelerde yaygın olarak kullanılan birer borçlanma ve ödeme araçlarıdır. Her ikisinin tedavülde sağladığı kolaylık nedeniyle, ticari hayatta çok sık kullanılır haldedirler.
Bononun ödenmemesi o kadar olmasa da, finans kuruluşlarının kısmen garanti sağladığı çizgisiz çekin karşılıksız çıkması, son zamanlarda bu senede olan güveni oldukça sarsmış bulunmaktadır.
Karşılıksız çeklere uygulanacak cezai ve hukuki yaptırımlar genel olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda ve özel olarak 5941 sayılı Çek Kanununda düzenlenmiştir. Bu yasal düzenlemelerde öngörülen hükümler, artan karşılıksız çek sayısını ve dolayısıyla ticari hayata olan olumsuz yansımalarına çare olamamıştır.
Bu sorunun çözümü içinTicaret Bakanlığı tarafından 'Elektronik Çek ve Bono Kanunu Taslağı' hazırlanmıştır. Söz konusu Kanun Taslağının yasalaşması durumunda; çek ve bonoların elektronik ortamda düzenlenmesi, ciro edilmesi ve ödenmesi mümkün hale gelecektir. Kanun Taslağında öngörülen sistem entegre hale getirilerek, bankalar nezdinde oluşturulacak sistemle birlikte uyum sağlanarak, Elektronik Çek ve Bono Sistemi
(Kısaca 'ÇEBSİS') kurulacaktır..
Kanun Taslağı uyarınca, elektronik çeklerde bulunması zorunlu unsurlar şunlar olacaktır:
'elektronik çek' ibaresini,
Elektronik ibraz başlangıç tarihi,
Çek hesabı sahibinin güvenli elektronik imzası ya da elektronik kimlik doğrulama yöntemiyle oluşturulan kimlik kaydı.
Elektronik çek, muhatap bankanın sistemi üzerinden düzenlenebilecek ya da ciro edenin hesabının bulunduğu bankanın sistemi üzerinden ciro edilebilecektir. Lehtar ve lehine ciro edilen, hesabının bulunduğu herhangi bir bankanın sistemi üzerinden ve en geç elektronik ibraz başlangıç tarihine kadar onay verebilecek.
Elektronik çekin karşılıksız çıkması halinde, 5941 sayılı Çek Kanunu uyarınca muhatap banka kısmi ödeme yapmakla yükümlü olacaktır.
Elektronik bonolarda ise, aşağıdaki unsurların bulunması zorunlu olacaktır:
'elektronik bono' ibaresi,
ÇEBSİS tarafından verilen seri numarası,
Düzenleyenin güvenli elektronik imzası ya da elektronik kimlik doğrulama yöntemiyle oluşturulan kimlik kaydı.
Elektronik bono, lehtar ve lehine ciro edilenlere ait hesapların bulunduğu bir banka sistemi üzerinden vade tarihine kadar onaylanabilecektir. Bono bedeli tanımlanan banka hesabına ödenecek olup, vadede bedelin tamamı ödenmez ise, vadeyi takip eden ilk iş günü borç miktarı faizi ile birlikte düzenleyen, düzenleyen lehine aval veren ve cirantaların tanımladıkları hesaplardan doğrudan doğruya tahsil edilebilecektir.
Yürekten esenlikler ve çalışmalarınızda başarı dileklerimizle saygılarımızı sunarız.
