Anonim şirketin feshi

Azınlık pay sahiplerinin istemi üzerine, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince yapılan yargılama sonucunda, haklı sebeplerin varlığı söz konusu ise, şirketin feshine karar verilebilir (TTK m.531/1).
Anonim şirketlerde haklı sebeple feshe, şirket ilişkisine devam etmenin azınlık açısından çekilemez hale geldiği durumlarda karar verilebilir. 
Zira bu durumda şirket ilişkisine devam etmek artık kendisi açısından çekilemez hale gelen bir pay sahibinden bu ilişkiye devam etmesini beklemek dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil eder. 
Ancak azınlık pay sahipleri açısından şirket ilişkisine devam etmenin imkansız hale gelmesi her zaman şirketin feshedilmesini haklı göstermez. 
Anonim şirkette azınlık dışında da çeşitli menfaat sahipleri vardır. Bu nedenle fesih müessesesinden önce, daha hafif sonuçları olan ortaklıktan çıkarma müessesesine de yer verilmiştir.
Mahkeme fesih ve çıkarma kararı arasında tercih yaparken bazı hususları göz önünde bulundurmak zorundadır. 
Mahkemenin fesih yerine davacı pay sahiplerinin ortaklıktan çıkarılmasına karar verebilmesi için ekonomik ve sosyal açıdan şirketin devamında fayda görmesi gerekir. Bu nedenle öncelikli olarak şirketin devamında ekonomik ve sosyal bir yarar bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır. 
Eğer şirketin devamında bir fayda görülmüyorsa daha doğrusu çoğunluğun gücünün kötüye kullanılması neticesinde şirket ilişkisinin devamını sağlayan unsurlar ortadan kalkmışsa, mahkeme tarafından nasıl bir çözüm getirilirse getirilsin çoğunluk gücünün kötüye kullanılmasının önüne geçilemeyecekse, artık davacı pay sahiplerinin ortaklıktan çıkarılması yerine şirketin feshine karar verilmesi, oluşacak değer kaybına rağmen kaçınılmaz olacaktır. Yine ortaklıktan çıkarma kararı sadece azınlık açısından menfaat ihtilafını ortadan kaldıracaksa, yani şirketin devam etmesi diğer menfaat sahiplerinin zarar görmesine sebep olacak nitelikte ise pay sahipliğinden çıkarma kararı yerine şirketin feshine karar verilmelidir.
Çoğunluğun azınlığın ortaklıktan çıkarılacağı beklentisiyle azınlığı haklı sebeple fesih davası açma konusunda tazyik ettiği durumlarda da ortaklıktan çıkarma yerine şirketin feshine karar verilmesi daha isabetli bir çözüm olur. (1)
TTK m.531'e göre mahkeme öncelikle azınlık tarafından ileri sürülen gerekçelerin haklı sebep teşkil edip etmediğini inceleyecek, sebeplerin haklı olduğu sonucuna varırsa şirketin feshinin mi yoksa devamının mı ekonomik ve sosyal açıdan daha doğru olacağına karar verecektir. 
Mahkeme azınlık tarafından ileri sürülen sebepleri, şirketin feshi açısından yeterli görürse ve şirketin devamı konusunda ekonomik ve sosyal açıdan bir fayda görmezse şirketin feshine karar verecektir.(2) 
Buna karşılık, mahkeme davada fesih sebeplerinin haklı olduğu sonucuna varsa bile, fesih yerine davacı pay sahiplerine, paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerlerinin ödenip davacı pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme karar verebilir (TTK m.531/1).
Yürekten esenlikler ve en içten 
saygılarımızı sunarız.

(1) Çelik, A.: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerin Haklı Sebeple Feshi (BATİDER, Aralık 2009, C.XXV, S.4, s.575 - 576
(2) Morse, G.: Charlesworth's Company Law, 17th Edition, London 2005, s.353 (Çelik, agm., s.585 - 586 Naklen)