Yeni Havalimanı'na TAV ortak alınmalı

Yıl 2018. Aylardan Ekim. 29 Ekim'de iki sevinci birden yaşadık. Cumhuriyet'in 95'inci yılı kutlandı ve aynı gün İstanbul Yeni Havalimanı törenle hizmete açıldı.
Katılım geniş, doğrusu coşku büyüktü.
Bana sorarsanız, İstanbul Havalimanı açılmış gibiydi. Doğrusu, gerçek bir açılış yoktu. Herşey yarım ve göstermelikti.
Tüm bunlara rağmen Genel Müdürden, temizlikçilere kadar herkes sabaha kadar canla başla çalışıp, ilk gün uçuşlarının kusursuz olmasını sağlamıştı. Bu emeği ve bu gayreti hiç kimse inkar edemez.
Her şey tam olmadığı için, taşınma iklim şartlarına takılabileceği için açılış tarihi
1 Ocak 2019'a ertelendi. Bu süreçte, sadece THY, günde bir kaç sefer yaptı, uçak seferleri ağırlıklı olarak Atatürk Havalimanı'ndan yapılıdı. 1 Ocak'ta da tam bir açılış olamayınca, bu kez açılış 3 Mart'a ertelendi. THY ve diğer paydaşlar da açılışın bu şartlarda olamayacağını dile getirince, havalimanının açılış tarihi resmen açıklanmamakla birlikte (31 Mart'taki yerel seçimlerin sonrasına)
7 Nisan'a ertelendiği fikri ileri sürülüyor. Tabii bir başka erteleme daha olmaz ise..
Doğrusu, dünyaya meydan okuyacağımız böylesine önemli bir tesisin açılışının bir kaç kez ertelenmesi elbette hiç hoş bir durum değildi. Havalimanını hızlı yapmak başka şey, taşımak ve uçuşa hazır hale getirmek başka şey. Yüzlerce kişinin katıldığı, onlarca taşınma operasyonu toplantıları hiç işe yaramadı, çünkü bu iş için çok acele edilmişti. Mart 2018'de Sanayici Dergisi'ne yazdığım yazıda anlattığım gibi şayet kademeli taşınma gerçekleşseydi daha iyi olacaktı.
Açılışın gecikmesinin altında bir çok neden bulunmaktadır. İşin başı para değil, zaman darlığı diyebilmeyi çok isterdim. Ama finansal sıkıntıların da İGA'nın ortaklık yapısını bile etkileyecek düzeye gelmesi çok önemli gelişmedir. Cengiz-Kalyon-Limak-Kolin ve Mapa'dan oluşan 5'li ortak girişim gurubundan ilk olarak Celal Koloğlu'nun Kolin'i ayrıldı. Hisselerini kesinlikle Cengiz'e devreder diye beklenirken, Kalyon'a devretmek zorunda kaldı ve ortaklıktan çıktı. Bu gelişmeyi Cengiz'in yüksek tepelerden cezalı olduğu şeklinde açıklayanlar, daha sonra Limak ve MNG Mapa'nın da ortaklıktan çekileceğini ileri sürüyor. Yeni Havalimanı'nda ortaklığın çözülmesi ve işin gecikmesine ise hasılat kaybının neden olduğu söyleniyor. Tabii tartışılır.
'Asrın projesi' denilen, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Zafer Abidesi olarak nitelediği Yeni İstanbul Havalimanı için bazı muhalif yayın organlarında 'Battı' tabirinin ısrarla kullanılması akla başka soruları da getirir.
İGA'da ortaklık yapısının erken bozulması elbette kamuoyunda bir takım kuşkulara neden olmuştur. Halk, devlet destekli bu projede ne olduğunu bilmek istiyor. İhale acaba doğru ellere mi teslim edilmişti?
Kamu bankalarınca kredilendirilen , kira ödemesi üç yıl ötelenen, yakıt muafiyeti tanınan, 90 metrelik kotu 60 metreye düşürülen, hazine garantili borçlandırılan bu projede neler oluyor sorusuna karşı bir açıklama yapılması artık gereklidir.
İGA'nın ortaklık yapısı bozulunca birileri THY'nın yeni bir şirket kurduğu gerçeğini baz alarak, THY'nin buraya ortak olacağı görüşünü dile getirdi. Bu baştan sona yanlış bir haberdi. Konuyla ilgili olarak THY yönetimi de bir açıklama yaparak,
'Ortaklığımızın İstanbul Havalimanı'na hissedar olacağı ve ciddi bir borç yükünün Ortaklığımıza devredileceğine dair haber gerçeği yansıtmamakta olup, İstanbul Havalimanı'na ortak olmaya ilişkin Yönetim Kurulu'muzun herhangi bir değerlendirmesi ve kararı bulunmamaktadır.' diye görüş belirtti.
Taşınma için 400 milyon dolar harcama yapacak olan THY, taşınmaya odaklıdır.
Bu konu, Sabiha Gökçen Havalimanı'nda (İSG) da gündeme geldi. THY, buraya da, TAV ile yüzde 80-yüzde 20 şeklinde ortak olacak diye söylentiler çıkarıldı. Malezyalılar'ın yüzde 100'üne sahip olduğu İSG'nin yönetimi de bir açıklama yaparak bu gibi iddiaları kesin yalanladı.
THY, bir havayolu şirketidir. Asıl amacının dışında başka ticari faaliyetleri de vardır. Fakat, dünyada çok da örneği olmayacak şekilde havayolu şirketi olarak havalimanı işletmeye soyunması doğru bir iş olmaz. Dünyanın en büyük havalimanı olmaya aday bir havalimanı ile dünyanın en hızlı büyüyen havayolu şirketi olarak ortaklık kurduğunuzda, THY'nin rakibi yabancı havayolu şirketleri bu meydana gelmeye istekli olmazlar. Bunun yerine THY'ye özel bir terminal yeri ayırmak daha doğru bir adım olur. Yanı sıra, THY'nin yurt dışındaki havalimanlarına stratejik ortak olması da daha iyi olur derim.
Gündemin bir başka önemli konusu da yeni havalimanı hakkındaki söylentilerdi. Uçuşlar tam başlamadığı için, gelir kaybı yaşayan, iş yeri kiralarını yüksek tutan ve bundan ötürü de sıkıntı yaşayan İstanbul Havalimanı'nın işletmecisi İGA Şirketi'nin battığını söylemek haksızlık olur. Böyle bir durum yok. Bir ortak gitmiş olabilir. Ayrıca ikinci ve üçüncü ortak da hisse devredip gidebilir. İşte, bu durumda İGA'nin el değiştirecek olan hisselerinin en az yüzde 40'ı TAV Havalimanları Holding'e satılmalı. Sermayesinin önemli bir bölümü Fransız ADP Grup (Aero port Paris SA) tarafınca kontrol edilen TAV, dünya çapında bir üne sahip. 30'a yakın ülkede havalimanı veya terminal işleten TAV'ın bu tecrübesinden ve deneyimli ekibinden de yararlanmak lazım. Sani Şener'in sihirli elleri İGA Konsorsiyumu için iyi gelecektir.
Trabzonlu bir hemşehrim olduğu için, Sani Bey'i tanır ve yıllardır takip ederim. Karar verici makamlar, böyle bir ortaklık için kapı aralarsa bir taşla iki kuş vurmak gibi doğru bir adımı da atmış olacaklar. Birincisi, ADP (TAV) gibi dev bir yabancı ortakla yola devam ederek, yabancı sermayenin gelişindeki korkuların önüne geçecekler, ikincisi Atatürk Havalimanı için sözleşme bitimine kadar ödenmesi gereken parayı da anlaşarak daha düşük düzeye çekebilecekler.
Gün doğmadan, neler doğar. Bekleyelim görelim.
Bu arada, Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)'nin ilk kadın genel müdürü olarak, Türkiye tarihinin en büyük havalimanı özelleştirme ihalelerini adil bir şekilde yaparak haklı bir üne ulaşan Funda Ocak emekliliğini isteyerek görevi bıraktı. Yolu açık olsun. Emekleri asla unutulamaz.
İyi uçuşlar Türkiye'm..

NOT: Geçen hafta, kayınvalidemin vefatı nedeniyle yazı
yazamadım. Başsağlığı dileklerini ileten tüm dostlar sağolsun.