Geçen haftaki yazımda Çevre ve Çimento konusunun girizgahını yapmıştım. Kamuoyu'nun en çok dikkatini çeken Toz konusunda ayrıntılı bilgi vermiştim. Dünya'da yılda 4.5 milyar ton, ülkemizde yılda 80 milyon ton üretimin Çevre ile ilgili daha pek çok ilişkisi var.
Bunların önemli bazılarını sıralayalım ve
açıklamalarını yapalım.
a) Isı Geri Kazanımı
b) Atık Yakma Değerlendirme
c) Katkılı Çimento Üretimi
d) Karbondioksit
e) Ağaçlandırma
f) Ham Madde Ocaklarından terkedilenlerin
geri kazanımı
g) Yakıt ve Elektrik enerjisi kullanımından
tasarruf
h) Yüksek Dayanımlı Çimento Üretimi
i) Prekalsinasyon
Çimento, daha önceki yazılarımda vurguladığım gibi son 150 yıldır insanlığa hizmet eden ve henüz kendisinden daha ucuzu imal edilemeyecek bir bağlayıcıdır. Önümüzdeki uzun yıllar boyunca böyle kalacağı da görülmektedir.
Bu alternatifsizlik bu sektörde gelişmeye ve farklılık yaratılmasına gerek yok rehavetini getirmemektedir. Benim 45 yıllık fiilen yaşadığım gelişmeler bile sayfalarca yazacak kadar çoktur.
Son yıllarda iki konu öne çıkmıştır. Bunlardan biri bacadan atılan sıcak gazın prosesin izin verdiği ölçüde değerlendirilerek Elektrik Enerjisi üretimidir. Ülkemizde pek çok firma bu iş için gerekli uygulamayı yapmıştır. Benim de başında bulunduğum bir yatırımla Bursa Çimento, 7.5 Megavat kurulu gücü olan Türbin Jeneratör tesisini yaklaşık 20 milyon dolarlık harcamayla gerçekleştirmiştir. Bu, fabrikanın ihtiyacı olan elektrik enerjisinin yüzde 25'i demektir. Tesis kendisini kısa zamanda amorti etmiştir.
Diğer bir konu atıkların değerlendirilmesidir. Prosesin elverdiği oranda uygun atıkların ön hazırlığının yapılarak yakılmasıdır.
Epey zaman önce gerçekleştirilen bu mütevazi yatırımla (Yaklaşık 4 milyon Dolar) üretimde kullanılan yakıtın %10 ila %25'i ikame edilmektedir. Böylece atıkların çevreyi kirletmesi önlenmekte ve ekonomiye geri kazandırılmaktadır.
Çimento Üretim Teknolojisi üretim şekli ve
bunlarla ilgili mekanik gelişmeleri
şöyle sıralayabiliriz.
I- Dik Fırın (Kireç üretimine
benzer bir teknoloji)
II- Uzun Kuru Fırın
III- Yaş Sistem Fırın
IV- Lepol Sistem Fırın
V- Ön Isıtıcılı Fırın
VI- Prekalsinasyonlu Fırın
Bu teknolojik uygulamaların bugün ulaştığı durum, başlangıca göre yarı yarıya düşen Elektrik ve Yakıt sarfiyatı. Bu iki kıt kaynağın dünya genelinde yarattığı en önemli sonuç Karbondioksit emisyonundaki (yayılma) azalmadır. Çünkü Karbondioksit emisyonu sera gazı etkisi ile iklim değişikliğine olumsuz katkıda bulunmaktadır. Bu çok önemli bir kazanımdır.
Prekalsinasyon teknolojisinin olumlu katkısı ise kapasitelerin tek hatlı bir Döner Fırın üretiminde günlük 1-2 bin tonluk kapasiteden 12 bin tonluk seviyeye tırmanmasıdır. Böylece birim yatırım maliyeti düşmektedir.
Bu sektörün son 30 yıllık gelişmesinde Elektronik Teknolojisinde, Bilişimde ve Online Analiz Teknolojisindeki gelişmeler etkilidir. Böylece insan faktörünün yaratabileceği müdahale ve düzenleme aksamaları minimize edilmiş olmakta ve kesintisiz kalitesi kontrollü bir yarı mamül üretilmiş olmaktadır.
Mevcut TS EN197-1 No'lu Çimento Standardında 27 tip ürün belirlenmiş olup bunun sadece 1 tanesi katkısız Çimentodur. 26 Çimento tipinde ise çeşitli uygun evsaftaki katkılar kullanılarak üretim yapılmaktadır. Böylece enerji tasarrufu da gerçekleştirilmektedir.
'Her nimetin bir külfeti vardır' deyişinden hareketle Çimentonun da külfetleri yanında nimetlerini de bir ölçüde açıklamaya çalıştım. Umarım bu makalelerden sonra okuyanlar değerlendirmelerini daha reel yapacaklardır.
SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?
