Yasada maden cevheri yoksunluğu (1)

7103 Sayılı Kanunun 33 üncü maddesiyle, 3213 sayılı Maden Kanununa Ek Madde 15 ilave edilmiştir. Bu madde ile, kaçak maden ocağı faaliyetlerinin önlenmesi amaçlanmaktadır.
I. Kaçak Maden Ocağı Faaliyeti
Suçunun Unsurları
a) Kaçak Maden Ocağı Faaliyeti Suç Tipinin FailiKaçak maden ocağı faaliyeti suçunun faili, bu tipik faaliyeti (hareket) kısmen veya tamamen gerçekleştiren kişidir. Bu failin MK Ek Madde 15'de belirtilen ceza yaptırımı nedeniyle, yaşayan bir kimse olması gerekir.
Bu sebeple, söz konusu fiille ilgili suç tipinin faili aşağıdaki ayırımlara göre incelenebilir:
aa) Gerçek kişiler
Kaçak maden ocağı faaliyeti suç tipinin faili, ancak ve sadece kişiler olabilir. Cezaların şahsiliği ilkesi (Any m.38; TCK m.20/1), cezanın failin kişiliğine uydurulması ilkesi ve suçta bulunması gereken manevi unsurun varlığı ile MK Ek madde 15'de öngörülen hapis ve adli para cezasının uygulanması bunu gerektirir.
Bu suçlardan hüküm giyen gerçek kişiler, infazın tamamlanmasından itibaren on yıl boyunca madencilik faaliyetleri yapamazlar (MK Ek m.15).
Anlaşılacağı üzere, kaçak maden ocağı faaliyeti suçunu işleyen gerçek kişinin mahkemece yapılacak yargılaması sonucunda verilecek hapis ve adli para cezası ile birlikte yetkili idare tarafından madencilik faaliyeti yapamayacağı yolunda karar alınması gerekecektir.
bb) Tüzel kişiler
TCK'nın 20 (1) madde fıkra hükmüne göre; 'Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklıdır.' Bu sebeple, Tüzel kişiler, MK Ek Madde 15'de belirtilen kaçak maden ocağı faaliyeti suçunun faili olamazlar.
Nitekim, özel kanunlarla ilişkiyi düzenleyen TCK'nın 5 (1) madde fıkrasına göre; TCK'nın 'genel hükümleri, özel ceza kanunları ve ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında da uygulanır.'
Bu durumda, 'Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri' başlıklı TCK'nın 60 (1) madde fıkrasında belirtilen, bir kamu kurumunun verdiği izne dayalı olarak faaliyette bulunan özel hukuk tüzel kişisinin aşağıdaki şekillerde tüzel kişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan mahkumiyet halinde, ilgili idarece iznin iptaline karar verilir:
aa) Özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve
bb) Bu iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle tüzel kişi yararına işlenen kaçak maden ocağı faaliyetinde bulunulması (MK Ek m.15 ve m.7).
MK ' nın 3/I madde fıkrasında, işletme izni; bir madenin işletmeye alınabilmesi için ilgili idarece verilen izin olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, tüzel kişi yararına işlenen kasıtlı suçlardan özel hukuk tüzel kişisinin organ veya temsilcilerinin iştirakiyle ve iznin verdiği yetkinin kötüye kullanılması suretiyle mahkumiyeti halinde, sadece özel hukuk tüzel kişisine ait kaçak maden ocağı faaliyetinin gerçekleştiği madenin işletmeye alınabilmesi için, ilgili idarece verilen iznin yine bu idarece iptaline karar verilir. Bu durum, özel hukuk tüzel kişisinin faaliyette bulunduğu diğer maden işletmeleri için ilgili idarelerce verilen işletme izinlerine etki etmez.
b) Kaçak Maden Ocağı Faaliyeti Suç Tipinin
Manevi Unsuru
Suçlar, kural olarak kasten işlenirler. Ancak, istisnaen taksirle işlenen belli fiillerde kanunlarda suç olarak tanımlanmaktadır (TCK m.21/1).
Taksirli suçların belirgin özelliği, icrai veya ihmali şekilde olabilen iradi hareketin varlığı ve kanuni tanımda yer alan unsurlardan birinin öngörülmemiş olmasıdır (TCK m.22).
Üstteki açıklamalar çerçevesinde, kaçak maden ocağı faaliyetleri kasten işlenebilen suçlar olup, ilke olarak hem doğrudan hem de olası kastla işlenebilir.
Asıl ceza hukuku kapsamında 'tamamlayıcı ceza hukuku'nun en önemli bölümünü 'ekonomik ceza hukuku' oluşturur. Kaçak maden ocağı faaliyeti suçları da, ekonomik ceza hukuku suçları içinde yer almaktadır. Bu nedenle, söz konusu suç tipinde, fail, kusurlu olmadığını kanıtlamadıkça kusurlu olarak kabul edilir.
c) Kaçak Maden Ocağı Faaliyeti Suç Tipinin
Maddi Unsuru
Kaçak maden ocağı faaliyeti suç tipinin maddi unsuru, MK m.12/V ve MK Ek Madde 15'de yer alan fiillerdir. Ceza hukukunda fiil deyimi ile, 'hareket', 'sonuç' ve hareket ile sonuç arasında bulunması zorunlu olan 'illiyet bağı' anlaşılır.
Maden ocağı faaliyetleri; madene yönelik maden arama projesinde belirtilen yöntem ve uygulamalar ile sondaj, yarma, kuyu, galeri gibi arama faaliyetleri, üretim ve satışla ilgili işletme faaliyetleri olarak tanımlanır.
Maden ocağı faaliyetleri, madencilik faaliyetlerine nazaran daha dar bir kapsamdadır.
Yazının devamı haftaya