Osmanlı'nın İlk Bedesteni

Bedesten eskinin yükte hafif, pahada ağır değerli eşya ve mücevheratın alınıp, satıldığı ve de saklandığı güvenlikli çarşılara verilen isimdir. Bankaların bulunmadığı dönemlerde, bedestenler bir bakıma bankalar gibi bir görev üstlenmişlerdir. Osmanlı'nın ilk bedesteni Yıldırım Beyazıt(Saltanatı 1389-1402) tarafından XIV. yüzyılın sonlarına doğru Bursa'da yaptırılmıştır ve kapalıçarşının merkezini oluşturur. Bir merkez mekân ile bu merkez mekâna açılan ve doğu batı doğrultusunda sıralanmış 56 dükkân ve mahzenden oluşmaktadır. Bedesten Sultan Orhan tarafından yaptırılan çarşı ve dükkânların bir bölümünü de içine alacak biçimde planlandığı ve uygulandığı görülür. Yapının güneyindeki 12 dükkân Orhan Gazi Vakfı'na kayıtlıdır. Bedestenin iç boyutları 56.50 x 15.00 metre ve dış boyutları 71.10 x 35.50 metredir. Dört yönde de kapıları vardır. İçeride 6 tane örme ayak kemerlerle birbirine bağlanmış ve bunların üzerine 14 kubbe oturtulmuştur. İçte 32, dışta 68 dükkân vardır. Bu dükkânlar yuvarlak tonozlarla örtülüdür. Aslında tuğla olan kemer ayakları, 1960 onarımında kesme taş olarak değiştirilmiştir. Duvarları uç sıra tuğla, bir sıra kesme taş örülüdür. 1958 yılındaki büyük Kapalıçarşı yangınında büyük zarar gören ve on kubbesi çöken bedesten, 1960'ta aslına uygun biçimde onarılmış ve restore edilmiştir.

Murat Kuter