USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

Osmanlı'da Anadolu'daki İlk Tiyatro

Osmanlı döneminde Anadolu'daki ilk tiyatro 1879 yılında dönemin valisi Ahmet Vefik Paşa tarafından 15 Eylül 1879'da açılan Bursa Osmanlı Tiyatrosudur.

23-03-2016

Ahmet Vefik Paşa 1879 yılında Başvekillikten azledilip, Hüdavendigar Vilayeti (Bursa) valiliğine atanarak Bursa'ya gelir. O dönem Bursa'nın sosyolojik yapısı karmaşıktır. Medrese kültürü ile yetişmiş bir muhafazakar yapının yanında birçok batılı ülkenin konsoloslukları, Levanten ve yerli azınlıklar, kimi Osmanlı aydınlarının oluşturduğu seçkin bir yapı vardır. Tanzimat döneminde İstanbul'da Güllü Agop'un yönetimindeki Osmanlı Tiyatrosu'nda; Güllü Agop ile Fasulyeciyan'ın 1877'de araları açılınca, Fasulyeciyan tiyatro yapmaya elverişli bir yer olduğunu düşündüğü Bursa'ya birkaç arkadaşı ile birlikte gelir. Fasulyeciyan'ın yanında Ahmet Fehim, Triyans, Tospatiyan, Binemeciyan, Holasiyan, Canikyan, bayanlardan Madam Fasulyeciyan, Hiranuş, Şirinyan, Virginya, Zagakiyan ve Sofi vardır. Melek-zat bahçesinde temsiller vermeye başlarlar. Ahmet Vefik Paşa onları izlemeye geldiğinde "Merakie" ile "Zor Nikahi" komedilerini oynarlar. Ertesi gün Ahmet Vefik Paşa onları valiliğe çağırır ve şöyle der: "Size bir tiyatro yaptıracağım eserler vereceğim. Yaptıracağım tiyatroya kıra vermeyeceksiniz. Yalnızca Gureba Hastanesi menfaatine senede iki oyun vereceksiniz. Bu temsillerin bütün hasılatını hastane alacak." Böyloce İstanbul dışında Anadolu'daki ilk tiyatronun temelleri Bursa'da atılmış olur. Ahmet Vefik Paşa postane karşısındaki kahvenin bahçesine 36 localı bir tiyatro yaptırır. Bu yer Hisar semtinde eskiden Islahhane (günümüzdeki Tophane Meslek Lisesi) olarak kullanılan binanın karşısındadır. Meraki adı ile paşa kendi çevirdiği "Moliere'in Malade Imaginaire'ini verir. Böylece Bursa Osmanlı Tiyatrosu 15 Eylül 1879'da ilk oyununu oynar. Tiyatro dokuz ay oynar üç ay tatil yapar. Tiyatro devam ederken her kesime tiyatroyu sevdirmek amacıyla Ahmet Vefik Paşa başkanlığını kendi yaptığı bir Tiyatro Muhipleri Encümeni (Tiyatro Sevenler Komitesi) kurar. Bu komitede Fransız Konsolosu Jemargi, konsolosluk Türkçe çevirmeni Gregoir Baille, Avusturya-Macaristan Konsolosu Falgeyen, Aşar Nazırı Vizental, eşraftan Rasim Bey, Kız Mektebi Muallimlerinden Hoca İbrahim Efendi ve Hüdavendigar Gazetesi ile Vilayet Matbaası'nın yöneticisi Feraizcizade Mehmet Şakir Efendi vardı. Ahmet Vefik Paşa insanların tiyatroya gitmeleri için ve onların tiyatroyu sevmeleri için yoğun bir çaba sarf eder.

Kasım 1882'de Ahmet Vefik Paşa görevden alınır ve Bursa'dan ayrılınca da tiyatro kapatılır. Bina 1886'da dönemin Valisi Zühtü Paşa tarafından Islahhaneye (Hamidiye Sanayi Mektebi) verilir. Büyük Bursa yangınında da bu bina yanar.

Murat Kuter