1350 yılında Horasan’ın Fenar köyünde doğmuştur. Ancak Gerede’nin Fener Mahallesi’nde ve Türkistan’da doğduğuna ilişkin iddialar da vardır. Babası, fener ustası olduğu için bu adı aldığı da söylenir. Gerçek adı; Şemseddin Muhammet bin Hamza’dır. Bir süre İznik’te eğitim gördü, hocalık yaptı. Alaaddin Esved ve Cemaleddin Aksarayi’den ders görmüştür. Bursa’ya geldiğinde bir süre kazzaz (ipek) dükkanı açmıştır. Öğrenimin tamamladıktan sonra kadılık ve müderrislik yapan Molla Fenari, Osmanlı Devleti’nin ilk Şeyhülislamı olmuştur. Çok sayıda ünlü öğrenci yetiştirmiştir. Bursa’da bir cami ile medrese yaptıran Molla Fenari, 1441 yılında veba salgınından Bursa’da öldüğü söylenir. Ancak İlmiye Salnamesi, Bursalı Tahir ve Hüseyin Vassaf, ölümü yılını 834/1430 olarak yazmıştır. Bu görüş daha doğrudur. Gömütü, kendi adını taşıyan camisinin yanındadır. Hakkında çok sayıda söylence vardır. Bursa’da ayrıca bir de medrese yaptırmıştır. Yazarın İstanbul ve Kudüs’te de camileri vardır. Genç yaşta Rufailik tarikatına girmiştir. Bu nedenle özellikle Hacı İvaz Paşa’nın tepkisi çekmiş, kendisini Şeyh Bedreddin gibi görmüştür. Bedreddin’in sonuna düşmemesi için, bu tarihte Hac bahanesiyle Anadolu’dan uzaklaşmıştır.
Bursa’da Molla Fenari adlı eski bir mescit ile mahalle vardır. Yazarın, İslam hukuku konusunda yazdığı kitapları şunlardır: en Müzecü’l-Ulum, Feraiz Şerhi, Şerhi İsa Gorci, (Bu kitabı bir günde yazmış. Abahri’nin İsagorci adlı kitabının şerhi, Bu kitabın çok sayıda Osmanlıca baskısı vardır. 1276/1859 yılından başlar.) Şerh-i Ala’a nususi Li’ş-Şeyh Sadredden Konevi, Usulu Bedayi Li Usuli’ş-Şerayi, (2 cilttir. İst. 1289/1872) Esasüt-Tasrif, Avisatü’l-efkar fi ihtiyari uli’l-ebsar, Mektub ila Yıldırım Bayezıd Han, (Bursa YABEK G.497/3) Risale-i usulüddin fi esrari’l-vusuli ve’l-yakin, Risale-i fi beyani vahdet-i vücut, Haşiye-i Dibace-i Usul-i Pezdevi, Haşiye-i Telhis Camii Ahlati, Haşiye-i Caberi, Şerh-i metni feraiz-i secavendi, (Arapça, Bursa YABEK H. 624) Mühimmati Fenari, Şerh-i mevakife-i talikat, Şerh-i muhtasarı mevakıf, ayn’ül ayn, (İst. 1325/1907) Tuhfet'ül mehdiye fi ilm’üş-şeriat el- Hanefiyye, (Bursa YABEK G.2400/2) Surut’üs Salat, (İst. 1271/1854, 1275/1858, 1323/1905) Talikat-ı ala İstilahatı’t-tasavvufiyye Li’l-Keşani ve Tefsir’ül Fatiha, (Arapça, Bursa YABEK H. 118) Risaletü’ş-Şemsiye fi Kavaidi’l-Mantıkiye, (Arapça, Bursa YABEK H.1375/2; 02.A. 47/9 no.17) Fevadü’l-Fenariye (07 El 96/1, no.517) adlı kitaplarının yanı sıra Arapça şiirleri ve manzum kitapları vardır.
(KÜTÜK III, s. 213; KAMUSU’L-ALAM, s. 3436; GÜLDESTE, 239-244; SİCİLİ OSMANİ III-159; V. Ertan, Eski Taş Kitabesi, Sur Der. Kasım 1972; SEFİNE-İ EVLİYA I, s. 273-274 ; EVLİYA ÇELEBİ, s. 383; BAYKAL s. 77; VAKIFLAR III. s. 127; MİRAT-I BURSA (1905) s. 37; AYVERDİ I. s. 399; Bursa Coğrafisi, (1927) s. 110; S. Ünver, Bursa’da Telkin Tedavileri...s. 389; H.Ş. Çoruh, Türk Anadolu’da İlim Tarihinin ilk Büyük Siması İlk Osmanlı Şeyhülislamı Molla Fenari, Türk Kültürü, s. 120, s. 1265-1276; HAMMER II, s. 639,578; M. Kara, Tekkeler, I., s. 98; TURYAN, s. 129; BALDIRZADE, s. 62; DEVHATÜ’L-MEŞAYİH, s. 3-5; İLMİYE SALNAMESİ, s. 322-326; BURSALI TAHİR I. s. .313; ZÜBDETÜ’L-VEKAİ, s. 131-135; GÜLZAR-I İRFAN, s. 66; MECDİ, s. 47-53)
