Cumalıkızık

Mahalle aslında eski bir köy olup, 1987 yılında alınan bir karar ile belediye sınırları içine alınmıştır. Bursa'nın doğusunda, Uludağ'a sırtını veren beş Kızık köyünden biridir. Orhan Bey'in vakıf köyüdür. Olasılıkla Oğuzların Kızık boyundan Yörüklerin kurduğu bir köy olması nedeniyle bu adı almıştır. Birçok Kızık köyü olduğu için, diğer Kızık köylerinden ayırmak üzere her Kızık köyünün özelliği ile anılmıştır. Eski belgelerde Camilikızık olarak anılan köyün bu olduğunu sanıyorum. Nitekim bu da Orhan Bey’in vakfıdır. Cumalıkızık adının da bu kelimeden galat olduğunu sanıyorum. Bazı kayıtlarda, diğer Kızık köylerinin ortasında kaldığı için Ortakızık olarak anılmıştır. Önceleri Aksu bucağına bağlı idi. Büyükbalıklı Deresi'nin açtığı vadide yer alır. Köyün Kilise Deresi denilen bölgesinde bir Bizans Kilisesi kalıntısı olduğunu Hüsnü Ortaç yazmaktadır. Bu kilise olasılıkla, Türklerin bölgeye geldiklerinde, Uludağ’da bulunan manastırlardan biridir. Yıldırım ilçesine bağlı, ta­rihi evleri ünlü bir köydür. Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanlılarca tahribat görmemiş olması nedeniyle tarihi evlerini koruyabilmiştir. Kaynaklarda, Kurtuluş Savaşı sırasında Rumlar tarafından gaz dökülerek yakıldığı ve birçok kişinin öldürüldüğü yazılsa da, canlı kaynaklar bu bilgileri doğrulamaz. 1895 ve 1908 Yıllığı’na göre, 158 hane bulunan köyde, 1927 yılında 803 kişi yaşamaktaydı. Bugün köyde, adı bilinmeyen tarihi eski bir cami ile hamam vardır. Yerli köyüdür. Köyde Sal Dede ile Ali Dede adında iki adak yeri vardır. Köy arazisi içinde Otokoop’a ait bir sanayi sitesi kurulmuştur. Köyün arazisi içinde, Ankara yolu kıyısında, çoğunlukla Doğu Anadolu’dan gelen göçmenler tarafından yeni bir mahalle kurulmuştur. Değirmenönü Mahallesi halen Cumalıkızık’a bağlıdır. 1990 yılında kurulan Kalkınma Kooperatifi, köyde bir su işletmesi kurmuştur. Her yıl geniş katılımlı bir şenlik düzenlenen köyde bugün Eğrek, Okul, Hamam, Dere, Değirmenyeri ve Köyüstü adlarında yedi mahallesi vardır. Bugün merkez Yıldırım ilçesine bağlı bir mahalledir. (BOA. Temettuât Defterleri, no.7406)

Raif Kaplanoğlu