USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

Bursa anıtlarının cinsleri

Bursa'daki anıtlar sınıflandırılacak olursa, çoğunun dinsel yapılar olduğu ortaya çıkar. İbadet yapılarından cami ve mescitlerden zamanımıza Bursa merkezde sadece 77 mescit kalabilmiştir.

11-02-2016

Gömüt yapılarından olan türbeler ise 29 kadardır. Bu yapıları zaviye ve tekkeler izler. Bu yapıtlar arasına, Bursa'da oldukça fazlaca bulunan kilise ve manastırları da eklemek gerekir.

Eğitim yapılarından medrese ve mektepler en önemli yeri tutar. Yıkılanlarla beraber sayıları yaklaşık 45'tir. Bu yapılarda özelikle Fatih döneminde önemli bir artış olmuştur.

Dinsel mimari örneklerinden sonra, sivil mimari örneklerin ikinci sırayı aldığını görürüz. Bunlardan aşevi, imaret, darüşşifa (hastane) gibi yapılar, sosyal yardım kurumlarını kapsarlar. Ticaret yapılarından kent içi hanları, bedesten ve çarşı gibi yapıları saymak gerekir. Ayrıca, sıcak sularıyla ünlü Bursa'nın hamam ve kaplıca yapıları önemli anıtlar olarak sıralanabilir. Askersel mimari örnekleri ise, Bursa'da fazla çeşitlilik göstermez. Bizans döneminden kalma iç kale ve Hisar,  bu türün önemli yapıtıdır.

Ayrıca köprüler ile Bursa evleri de, Bursa'nın önemli anıtlarıdır.

Tüm bu anıtların dışında, Bursa'nın özelliği gereği iki önemli anıtın da yoğunluğunu görmekteyiz. Evliya Çelebi'nin dediği gibi, bir sular kenti olan Bursa'da çok sayıda anıtsal çeşme yapılmıştır. Ancak bu çeşmelerden günümüze, ne yazık ki çok azı gelebilmiştir. Bu konuda çok az araştırma yapılması, sanırım büyük bir eksikliktir.

Sultan Osman zamanında 11, Orhan zamanında 130, I. Murad döneminde 66 ve Yıldırım Bayezıd döneminde 111 anıt yapı yapılmıştır. Yapılan bu anıtların da 140'ı cami veya mescit, 30'u medrese, 7’si okul, 5’i han, 2’si kervansaray, 45’i hamam, 27’si türbe, 3’ü köprü, 5’i kale, 17’si imaret, 6’sı saray, 24’ü zaviyedir. Bu dönemde yapılan anıtların çok büyük bir bölümü de Bursa ve ilçelerinde yapılmıştır.

1905 yılında Bursa'da; 10. 468 ev, 165 cami ve mescit, 27 medrese, 36 tekke ve zaviye, 6 kilise, 3 havra, 49 han, 3 tiyatro binası bulunuyordu. (Hasan Taib, "Hatıra Yahut Mirat-ı Bursa" Bursa, 1223, s.4)

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yaptırılan bir araştırmada; Bursa merkezde 127 ayakta kalmış tarihsel caminin varlığını belirlenirken, yine aynı çalışma içinde 45 türbe, 19 gömüt, 34 medrese, 25 han, 37 hamam ile 15 imaret, tekke ve okulun varlığı belirlenmiştir.

Raif Kaplanoğlu