Burgaz

1908 Yıllığı’nda Burgos olarak yazıl­mıştır. Rumca Pyrigos'tan gelmiştir. Anlamı ‘burç'tur. Anadolu'da birçok Burgaz adlı yerleşim yeri vardır. Bugün Güzelyalı Mahallesi olarak anıl­maktadır. Eskiden köyde, Neochoraki veya Burgos adlı bir eski bir yerleşim yeri vardı. Kaynaklara göre Burgaz’da Roma döneminde bir gymnasium bulunuyordu. 1895 Yıllığı’na göre köyün sahil tarafında antik dönemden kalma blok taş ve kargirden yapılmış tiyatro binasının kalıntılarının bulunduğu yazılıdır. 1487 yılında Saruca-Bergos olarak geçen köyün Burgaz olduğunu sanmak­tayız. Bu tarihte köyde 17 Hıristiyan hane yaşamaktaydı. Köyün geliri, Hüdavendigâr İmareti'nin giderleri için har­canmaktadır. 1573 yılında ise 9’u Müslim, 44’ü Hıristiyan olan toplam 53 hane yaşamaktaydı. Sultan Murad ile Hançerli Fatma Sultan’ın vakıf köyüdür. Kayıtlara göre, herkesin geçtiği güvenli bir köy olarak tanınmıştır. Cumhuriyet öncesinde Türk ve Rumların birlikte yaşadığı belde, Kurtuluş Savaşı sırasında büyük ölçüde yakılmıştır. 1895 ve 1908 Yıllığı’na göre köyde 110 hane yaşamaktaydı. 1997 yılında nüfusu 7.019 kişiye yükselir. Bu yıllıkta; sahil yönünde bir Roma tiyatro binasının bulunduğu yazılıdır. Beldedeki bir inşaatta eski bir yerleşim alanı kalıntısı bulunmuştur. Antik kalıntıların bulunduğu alan koruma altına alınmıştır. Hıristiyanlar köyü terk edince, buraya önce çevredeki Artvin göçmenleri yerleşmiştir. 1924 yılında, Yunanistan’ın Girit adasından gelen göçmenler de iskân edilmiştir. Köyde Rumlardan kalma Aziz Taxlarchoi Kilisesi bu yıla kadar cami olarak varlığını sürdürmüşken, kısa bir süre önce yıkılmıştır.

Raif Kaplanoğlu