TBMM
Parlamento, seçim ve siyasi partiler hukuku alanında öne çıkan eserleriyle tanınan Doç. Dr. İba, AA muhabirine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın adaylığı için Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) yapılan itiraz başvurularını değerlendirdi.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilen 2017 Anayasa değişikliğiyle Anayasa'nın "cumhurbaşkanı adaylığı ve seçimi"ni düzenleyen 101. maddesinin bütünüyle değiştirildiğini hatırlatan İba, "Anayasa değişikliğinin, her maddeyi ayrı ayrı zikrederek üç etap halinde yürürlüğe girmesini öngören çerçeve 18. maddesine göre, 101. maddedeki değişiklikler, 'birlikte yapılacak ilk TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin takviminin başladığı tarihte' yürürlüğe girmiştir." bilgisini verdi.
Anayasa'nın yeni 101. maddesinin yürürlük tarihinin, 30 Nisan 2018 olduğunun altını çizen İba, "Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir." hükmünün de yer aldığı yeni düzenlemenin geriye yürütülmesinin hukuken mümkün olmadığını belirtti.
İba, kanun tekniği yönünden bir bütün halinde toptan değişen 101. maddenin yürürlüğe girmesinden sonra birinci kez seçilen Cumhurbaşkanı'nın 14 Mayıs 2023'te ikinci defa adaylığına hukuki bir engelin bulunmadığını söyledi.
Anayasa Komisyonu raporunun hukuki değerinin yeterince farkında olunmamasından kaynaklandığı anlaşılan karşı görüşlerin, kanunlaşma sürecinde hiç dile getirilmediğini aktaran İba, komisyon raporunun, yasama organının iradesinin doğru yorumlanması bakımından en temel referans olduğuna dikkati çekti.
"Tartışmanın zamanlaması dikkati çekiyor"
Komisyon raporunun gerekçesinin, komisyonun iradesini yansıttığını ve değişikliğe uğramadıysa en üst organ olan TBMM Genel Kurulunun iradesi haline geldiğini belirten İba, şunları kaydetti:
"Anayasa Komisyonu raporunda, iki dönem seçilebilme kuralının bir bütün halinde toptan değiştirilen 101. maddenin yürürlüğe girmesinden önce görev yapan cumhurbaşkanlarının görev dönemlerinin hesaba katılmayacağı yönünde açık ifadelere yer verilmiştir. Anayasa değişikliği görüşmelerine ilişkin Anayasa Komisyonu görüşme tutanakları incelendiğinde, iki dönem sınırı, komisyon üyeleri dahil 187 milletvekili tarafından 600 defadan fazla söz alındığı halde hiç değinilmeyen hatta imada dahi bulunulmayan bir husustur. TBMM Genel Kurulunda da ne yazılı ne de sözlü bir tartışma yürütülmeksizin itiraz edilmeden kabul edilen ve referandumda yürütülen kampanya sürecinde de dile getirilmeyen bir tartışmanın gündeme taşınması ve zamanlaması dikkati çekiyor.
Anayasa değişikliği kanunu metninde aksi yönde bir geçici madde düzenlemesi olmadığına göre, cumhurbaşkanının iki defa seçilme kuralının başlangıcı, maddeyi bütünüyle yeniden yazma (tedvin) şeklinde kabul edilen 101. maddenin yürürlüğe girdiği tarih olan 30 Nisan 2018'dir. Bu tarihin esas alınması hukuk tekniğine uygundur. Cumhurbaşkanı'nın adaylık tartışmaları siyasi saiklerle sürdürülüyor. Anayasa Komisyonu raporunun hukuki değeri hakkında farkındalık maalesef yetersiz düzeylerde."
