Günümüz Türkiye’sinde basın meslek kuruluşlarını tek çatı altında toplayan Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu, demokratik yönetim, eşit ve hakça temsil ile basının sorunlarına etkin çözümler üretme hedefiyle doğdu.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonunun kuruluş öyküsü, 15 yılı aşkın süreyle dayanışma içinde güç birliği yapan meslek örgütlerinin, tek adam olma ve antidemokratik uygulamalarla tıkanma noktasına gelen bir kurumdan kurtularak, çağdaş, demokratik ve çok sesli bir yapıyı oluşturma çabalarına dayanıyor.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonunun kuruluş tarihçesine değinmeden önce, günümüzdeki güçlü, yaygın, etkin ve dinamik yapısını özetlemeliyiz.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu, ülkemiz genelinde 8 gazeteciler federasyonunu bir araya getiren, üye ve temsil yetkisi veren federasyonlarla birlikte Mayıs 2018 tarihi itibariyle 92 gazeteciler cemiyeti ile basın derneklerinin güç birliği yaptığı, yaklaşık 20 bin medya çalışanının en üst çatı meslek kuruluşudur.
TGK’nin kurucu başkanlığını ve genel başkanlığını, aynı zamanda Bursa Gazeteciler Cemiyeti Başkanı da olan Nuri Kolaylı yapmaktadır.
TGK’NIN KURULUŞ NEDENLERİ
Bilindiği gibi; basın özgürlüğü ve basın özgürlüğünü de kapsayan ifade özgürlüğü, demokratik yaşamın olmazsa olmazıdır. Çağdaş demokratik toplumlarda halkın haber alma hakkı basın ve ifade özgürlüğüyle mümkündür. Bu hak günümüzde sosyal medyayı da kapsayacak bir biçimde genişlemiştir.
Ancak özeleştiri yapılarak, basınımızın bugünkü yapısının da içtenlikle ortaya koyulması gerekir.
Gazete, televizyon, dergi, radyo, haber ajansı, internet-elektronik yayıncılığı kapsayan medya sektöründe, basın meslek ve etik ilkelerine uymayan kişiler boy göstermektedir. İsteyen herkes, eğitimine, bilgi birikimine bakılmaksızın habercilik yapabilmektedir.
Günümüz Türkiye’sinde basın sektöründe yaşanan sorunların en büyük nedeni de bu kuralsızlıktır. Sadece okuma yazma bilmeniz, gazetecilik yapmanız için yeterlidir. Gerçek gazetecilik eğitim ve bilgi gerektirmesine karşın, gazetecilik, isteyen herkesin kuralsızca yapabileceği bir iş durumundadır.
Oysa Türkiye’de, pek çok ülkede olduğu gibi, mesleklerle ilgili yasal düzenlemeler vardır. Herkes avukatlık ya da doktorluk yapamaz. Eczacılık, mühendislik, mimarlık, öğretmenlik, muhasebecilik eğitim gerektiren mesleklerdir. Bu eğitimi veren fakültelerin diplomasına sahip olmak ve çeşitli yükümlülükleri yerine getirmek gerekir.
Basınımızın bugünkü içler acısı bu durumu, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonunun kuruluş nedenlerinden başlıcasıdır.
KURULUŞ HEDEFLERİ
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu çatısı altında güç birliği yapan basın meslek kuruluşlarının gerçekleştirmeyi hedeflediği çalışmalar aşağıdaki gibi özetlenebilir.
KURUMSAL YAPILANMA
Bilindiği gibi 5311 Sayılı Basın Birliği Yasası, 28 Haziran 1938 günü yayınlanarak yürürlüğe girmişti. Türk basınına “oda” düzenini getirmek üzere çıkarılan Basın Birliği Yasası, sadece 8 yıl yürürlükte kaldı. Gerek şube kongrelerinin zamanında yapılamaması, gerekse pek çok bölgede gazete sahiplerinin toplantılara katılıp, kurulan komisyonlarda görev almaması nedeniyle sadece Anadolu Ajansı’nda uygulanabildi. Sonra politik çekişmeler ortaya çıktı ve mesleği yerine getirmek için Birliğe zorunlu üye olmayı gerektiren yasa 18 Haziran 1946’da yürürlükten kaldırıldı.
Öncelikli hedef, 1953 yılında kabul edilen Türk Tabipleri Birliği Yasası veya 1969 yılında yürürlüğe giren Avukatlık Kanunu gibi gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen “Basın Birliği Yasası”nın, teknolojik gelişmeler de göz önüne alınarak günümüz koşullarına uygun olarak yeniden çıkarılmasıdır.
Bunun yapılabilmesi ancak gazetecilerin örgütleri aracılığıyla tartışmalarına ve karşılaşılabilecek sorunların çözümü için ortak görüş oluşturmalarına bağlıdır. Bu kapsamda siyasetçiler, bürokratlar, hukukçular ve Gazeteciler Konfederasyonu’nun temsilcilerinin katılımıyla çalışma grupları oluşturularak kanun teklifi hazırlanmasını ve Basın Birliği Yasası’nın ülkemize kazandırılması hedefleniyor.
BASINDA ÇALIŞMA KOŞULLARI
Gazetecilik mesleğinin özellikleri, çalışma koşullarının zorlukları, toplumsal işlevi, kamuoyu oluşturma gibi önemli bir hizmet görmesi ve bunu doğru ve kamuoyu yararına yapacak imkân ve güce sahip olabilmesi, kendine özgü özel bir yasal düzenlemeye ihtiyaç gösterdiğinden ”5953 sayılı kanun” çıkarılmıştır.
5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kısa adı ile Basın İş Kanunu olarak da bilinir. Basın işkolunda “gazeteci” olarak çalışan kişiler ve işverenleri arasındaki ilişkiler ve çalışma koşulları Basın İş Kanunu ile düzenlenmiştir.
5953 Sayılı Basın İş Kanunu, Türkiye'de yayımlanan gazete ve süreli yayınlar ile haber ve fotoğraf ajanslarında fikir ve sanat işlerinde çalışan, 4857 Sayılı Kanun'daki işçi tarifinin dışında kalan meslektaşlarımıza ve bu meslektaşlarımızın işverenlerine uygulanmaktadır.
Yaklaşık 60 yıl önce, 20 Haziran 1952'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5953 sayılı kanunda, 1961 yılında kapsamlı bir değişikliğe gidilerek meslektaşlarımıza önemli kazanımlar sağlanmıştır. Yıpranma hakkından yıllık izinlere, tazminat hakkından fazla mesaiye kadar geniş bir yelpazedeki bu kazanımlar, aradan geçen süre içerinden bir bir değiştirilmiş ve birçoğu geri alınmıştır.
Bu yasanın günümüz koşullarına uygun olarak yeniden düzenlenmesi sadece gazetecilerin değil, toplumumuzun bir ihtiyacı haline gelmiştir. Konfederasyonun bir diğer önceliği “5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun”un yeniden ele alınarak, elektronik medyayı da kapsayacak şekilde düzenlenmesi olmuştur.
Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü de, aynı hedef doğrultusunda ilki Ankara’da, ikincisi de Erzurum’da gerçekleşen iki çalıştay gerçekleştirmiştir. Gazeteciler Konfederasyonu Genel Başkanı Nuri Kolaylı ve ekibi her iki çalıştaya da destek vermiş, katılım sağlayarak görüş bildirmiştir.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ
Sektörümüzde yaşadığımız en önemli sorunumuz, Türk Ceza Kanunu’nda ve Terörle Mücadele Yasası’nda yer alan basın özgürlüğünü kısıtlayıcı maddelerdir.
İfade ve basın özgürlüğü demokrasinin olmazsa olmazıdır ve Türkiye’de demokratik yaşamın temel sorunu ne yazık ki basın ve ifade özgürlüğüdür. Halkın haber alma hürriyetinin işlerliği için, basın ve ifade özgürlüğü temel gerekliliktir.
Özellikle son on yılda Avrupa Birliği uyum süreciyle başlayan yargı reformu kapsamında, hukuk ve ceza alanındaki temel kanunlarda değişiklikler yapılsa da, ifade ve basın özgürlüğü alanını kapsayan değişiklikler dilediğimiz düzeyde olmamıştır.
Demokratikleşme ve temel hak ve özgürlüklerin gelişmesi bakımından bu güne kadar yapılan tüm bu düzenleme ve iyileştirmelere rağmen ifade ve basın özgürlüğü konusunda hala mevzuattan ve uygulamadan kaynaklanan sorunlar yaşanmaktadır.
Mevzuattan kaynaklanan sorunlar yapılan düzenlemelerle zaman içerisinde kolaylıkla giderilebilir. Fakat ifade ve basın özgürlüğü sorunu başta yönetim, yargı ve toplum zihniyeti olmak üzere çok boyutlu bir yaklaşım ve değişimle çözümlenebilir.
Gazeteciler Konfederasyonu, Türkiye’de insanımıza herhangi bir baskı ve müdahaleye maruz kalmadan, kendini meşru bir şekilde ifade edebilme hakkının evrensel ölçülerde tanınması ve sorunsuz bir şekilde uygulanması, toplumsal barış, hoşgörü, uzlaşı, ifade ve basın özgürlüğünün sorun olmaktan çıkması için yoğun çaba harcamaktadır.
KURULUŞ SÜRECİ
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu’nun kuruluşuna Kasım 2013’de imza atıldı. Türk Basını için 6 Kasım 2013 yeni bir dönüm noktası oldu. Gazeteciler Konfederasyonu'nun kuruluş dilekçesi Ankara İl Dernekler Müdürlüğü'ne verildi ve 06-111-181 kütük numarasıyla kuruluş gerçekleşti.
Gazeteciler Konfederasyonu, 6 ay süren teşkilatlanma çalışmalarının ardından yaklaşık 20 bin gazeteci, 85 gazeteciler cemiyeti ve 8 gazeteciler federasyonunun güç birliği ile 10 Mayıs 2014'te ilk genel kurulunu yaptı.
Gazeteciler Konfederasyonu Birinci Genel Kurul Toplantısı için Türkiye’nin bütün illerinden gelerek Ankara’da buluşan 144 delege, genel başkanlığa Bursa Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nuri Kolaylı’yı oybirliği ile seçti.
KONFEDERASYON “TÜRKİYE” İSMİNİ ALDI
Türkiye genelinde basın meslek kuruluşları alanında örgütlü en üst çatı kuruluş olduğunu belgeleyen Gazeteciler Konfederasyonu, bu niteliğini 2015 Eylül ayında “Türkiye” ismini alarak perçinledi.
Gazeteciler Konfederasyonu Genel Başkanı Nuri Kolaylı, 2015 yılı Eylül ayında Uşak’ta yapılan 4. Başkanlar Kurulu toplantısında müjdeyi verdi ve “Artık ismimiz Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu” dedi.
Uşak’ta yapılan toplantıda, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu olarak Mayıs 2014’te Ankara’da yapılan birinci genel kurul toplantısının ardından etkin bir çalışma dönemine girildiğini ifade eden TGK Genel Başkanı Nuri Kolaylı, Gazeteciler Konfederasyonu için yeni bir dönemi başlatan gelişme ile ilgili olarak şunları söyledi:
“Mesleğimizin onurunu korumak ve hak ettiği saygın konuma ulaşmasını sağlamak için örnek bir güç birliği yaptık. Gazeteciler Konfederasyonu çatısı altında bir araya geldik. Türkiye genelinde örgütlü 8 federasyon ile bu federasyonlara üye ve Konfederasyona yetki veren 86 basın meslek kuruluşunun gücünü her platformda gösterdik. Ne mutlu bizlere ki; Türkiye genelinde medya alanında örgütlü en üst çatı kuruluş olduğunu belgeleyen Gazeteciler Konfederasyonumuz, bu niteliğini ‘Türkiye’ ismini alarak perçinledi. Şimdi sizlere artık ismimizin ‘Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu’ olduğunu müjdelemekten büyük gurur ve mutluluk duyuyorum.”
Gazeteciler cemiyetleri ile basın derneklerinin başkanları tarafından ayakta alkışlanan konuşmanın ardından, “Türkiye isminin onaylandığına” ilişkin resmi belge TGK Genel Başkan Vekili Feridun Fazıl Özsoy tarafından Genel Başkan Nuri Kolaylı’ya teslim edildi.
TÜRKİYE GAZETECİLER KONFEDERASYONU ÜYESİ FEDERASYONLAR
Akdeniz Gazeteciler Federasyonu (AGF) Genel Başkanı Mevlüt Yeni,
Anadolu Gazeteciler Federasyonu (ANAGF) Genel Başkanı Sefa Özdemir,
Doğu Anadolu Gazeteciler Federasyonu (DGF) Genel Başkanı Feridun Fazıl Özsöy,
Ege Gazeteciler Federasyonu (EGF) Genel Başkanı Mehmet Abdioğulları,
Güney Doğu Anadolu Gazeteciler Federasyonu (GDGF) Genel Başkanı Mehmet Çelik,
İç Anadolu Gazeteciler Federasyonu (İGF) Genel Başkanı Adem Alemdar,
Karadeniz Gazeteciler Federasyonu (KGF) Genel Başkanı Erdoğan Erişen,
Marmara Gazeteciler Federasyonu (MGF) Genel Başkanı Müjdat Çetin.
TÜRKİYE GAZETECİLER KONFEDERASYONUNA ÜYE GAZETECİLER
CEMİYETLERİ VE DESTEK VEREN BASIN MESLEK KURULUŞLARI
Adıyaman Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Zeki Dışkaya,
Afyonkarahisar Gazeteciler Dayanışma Derneği Başkanı Mehmet Abdioğulları,
Ağrı Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Aleattin Aslan,
Akdeniz Gazete Sahipleri Derneği Başkanı Ahmet Duran Yenigün,
Aksaray Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Yaşar Karatay,
Amasya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cihan Okur,
Antalya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mevlüt Yeni,
Ardahan Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Deniz Başlı,
Artvin Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Zeki Alkan,
Aydın Büyükşehir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cem Ulucan,
Balıkesir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ramazan Demir,
Bartın Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Güngör Yavuzaslan,
Batman Çalışan Gazeteciler Derneği Ercan Atay,
Bayburt Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Yaşar Yıldız,
Beyşehir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Şeref Yaşar,
Bilecik Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mehmet Ergun,
Bingöl Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Yunus Boztimur,
Bitlis Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Özcan Çiriş,
Bolu Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Bülent Velioğlu,
Burdur Gazeteciler Cemiyeti Kürşat Tuncel,
Bursa Gazeteciler Cemiyeti Başkanı M. Nuri Kolaylı,
Çanakkale Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Hafize Akıncı,
Çorlu (Tekirdağ) Gazeteciler Derneği Başkanı Levent Silistre,
Çorum Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Şevket Erzen,
Denizli Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Osman Nuri Boyacı,
Diplomasi Muhabirleri Derneği Başkanı Mahmut Gürel,
Diyarbakır TGK Platform Temsilcisi Nevzat Bingöl,
Doğu Anadolu (Erzurum) Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Feridun Fazıl Özsoy,
Edirne Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Derya Sarılarlı,
Ekonomi Muhabirleri Derneği Başkanı Turgay Türker,
Erzincan Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Barış Yalçınkaya,
Eskişehir TGK Platform Temsilcisi Ferhat Şahin,
Fethiye Gazeteciler Derneği Seda Köktener,
Fırat Havzası (Elazığ) Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mehmet Topal,
Gazeteciler Cemiyeti (Ankara) Başkanı Nazmi Bilgin,
Gaziantep Basın Cemiyeti Derneği Başkanı Arif Kurt,
Giresun Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Bekir Bayram,
Gümüşhane Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sezai Köprülü,
Hakkari Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Hekim Çiftçi,
Hatay Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ahmet Yetişen,
Iğdır Gazeteciler ve İletişim Derneği Başkanı Aydın Deniz,
Isparta Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Şevket Karahan,
İnternet Gazetecileri ve Blog Yazarları Derneği Başkanı Sinan Tunç,
Kahramanmaraş Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Aslan Deveboynu,
Karabük Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Metin Kaya,
Karamanoğlu Mehmet Bey (Karaman) Gazeteciler Cemiyeti Hüseyin Oğuz,
Kars Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ercüment Daşdelen,
Kastamonu Gazeteciler Cemiyeti Başkanı M. Erkan Yılmaz,
Kayseri Büyükşehir Gazeteciler Derneği Üstün Tuncer,
Kıbrıs Türk Turizm Yazarları ve Gazetecileri Derneği Nazmi Pınar,
Kırıkkale Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cengiz Selci,
Kırklareli Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cengiz Uçar,
Kırşehir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mehmet Emin Turpçu,
Kilis Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ahmet Barutçu,
Kilis Basın Cemiyeti Başkanı Nezir Çağlar,
Konya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sefa Özdemir,
Kütahya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Erkan Sağlam,
Magazin Gazetecileri Derneği Başkanı Okan Sarıkaya,
Malatya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Haydar Karaduman,
Manisa Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ertuğrul Aytaç,
Mardin Gazeteciler Derneği Başkanı Mehmet Çelik,
Mersin Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ahmet Ünal,
Muğla Büyükşehir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cem Kaytan,
Muş Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Emrullah Özbey,
Nevşehir Kapadokya Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Osman Koca,
Niğde Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Alpaslan Düzgün,
Ordu 19 Eylül Gazeteciler Derneği Başkanı Erdoğan Erişen,
Osmaniye Cebelibereket Cemiyeti Başkanı Ali Cihangir,
Radyo Televizyon Gazetecileri Derneği Başkanı Şebnem Bursalı,
Rize Gazeteciler ve Muhabirler Derneği Başkanı Mustafa Bayrak,
Sakarya Gazeteciler Birliği Başkanı Zeki Aydıntepe,
Samsun 19 Mayıs Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Mahmut Erdoğan,
Siirt Gazeteciler ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Atilla Durak,
Sinop 15 Eylül Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Cengiz Demirel,
Sivas Gazeteciler Derneği Başkanı Orhan Üngör,
Şanlıurfa Çalışan Gazeteciler Derneği Başkanı Tahir Gülebak,
Şanlıurfa Gazeteciler Birliği Başkanı Veysel Polat,
Şırnak Gazeteciler Cemiyeti Başkan Mesut Caner,
Tokat Gazeteciler Televizyoncular Radyocular Derneği Başkanı İhsan Uluözlü,
Trabzon Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Yusuf Turgut,
Tunceli Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ercan Topaç,
Türkçe Konuşan Ülkeler Uluslararası Gazeteciler Derneği Baş. Güngör Yavuzarslan,
Türkiye Foto Muhabirleri Derneği Başkanı Rıza Özel,
Türkiye Haber Kameramanları Derneği Başkanı Aytekin Polatel,
Türkiye Spor Yazarları Derneği Genel Başkanı Oğuz Tongsir,
Uşak Gazeteciler Derneği Başkanı Salih Kılınç,
Van Gölü Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Fatih Sevinç,
Yalova Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Ayhan Polat,
Yozgat Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Osman Hakan Kiracı,
Zonguldak-Karaelmas Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Osman Sav.
