Ebulhayır İsamüddin lakaplı olan yazar, 1495 yılında Bursa’da doğmuştur. Molla Musluhiddin Mustafa’nın oğludur. Bilgin olan ailesinden eğitim gördükten sonra kadılık ve müderrislik yapmaya başladı. Bursa Kadısı oldu. 969/1561 yılında İstanbul’da yaşamını yitirdi. Gömütü, Ali Paşa Mahallesi’ndeki Seyid Velayet Türbesi yakınlarındadır. Fatih Aşıkpaşa Camii bahçesinde olduğu da söylenir.
Yazarın en önemli yapıtı kuşkusuz, 1558 yılında Arapça olarak yazılan Şakaik’i Numaniye’dir. (İst. 1852) Osmanlı devletindeki 371 bilim adamı, 150 şeyh, 10 padişahın biyografilerinin yer aldığı bu kitap gerek Türkçe’si, gerek Arapça’sı, birçok araştırmacı tarafından tez konusu olup yayınlanmıştır. Yazarın ayrıca, Nevadiru’l-Ahbar fi Menakıbi’l-Ahyar adlı başka bir biyografi kitabı vardır ki, bu kitapta da hekim, müneccim ve filozoflar anlatılmaktadır. Çok sayıda tefsir ve kelam ile ilgili kitabı bulunan yazarın; Kitabü’ş-Şifa fi Devavi’l-Veba, (Bulak’ta basılmıştır) Mevzuatu’l-Ulum, (İst. 1313/1895) Miftah al-Sa’ada (Arapça kitabı Hindistan’da kısmen basılmıştır. 1934’te Almanca olarak yayınlanmış) adlı kitapları vardır.
(BURSALI TAHİR I, s. 455; A. Özcan, Şakaik-ı Numaniye ve Zeyilleri, C-I, s. XI; KUNHÜ’L-AHBAR, ÜNV. 5961, s. 352/A, 189/B; UZUNÇARŞILI II, s. 49, 669,670; İA, 12/1, s. 44; MECDİ, s. 524; ATAİ, s. 8-11; MUALLİM NACİ, s. ? O. Bayrak, Tarihçiler, s. 207; F. Babinger, Tarihçiler, s. 94; )
