Osmangazi Mahallesi

Osmancık olarak da anılır. Hisar'daki Tophane ve civarıdır. Bugünkü adı Osmangazi'dir. Mahallenin ortasından Ortapazar Caddesi geçer. Mahalle eski belgelerde çoğunlukla Manastır olarak anılmaktadır. Bu manastır, Orhan ve Osman Bey'in gömülü bulunduğu manastırdır. Buradaki Bizans manastırı Saint Elie olarak anıldığı gibi bazı kaynaklarda ise İonnia Prodromu adıyla anılmıştır. Burada ayrıca Osman Bey adına yapılmış bir mescit ile medrese vardı. Mescit 1927 yılında eve dönüştürülmüştür. Eski ka­yıtlarda Manastır der-kala olarak da anılan mahallede, 1487 yılında 34 hane yaşıyordu. 1530 yılında 29 haneye düşen mahalle, 1573 yılında 108 haneye çıkmıştır. Ayrıca bu yüzyılda mahallede Monla Çelebi ve Nusret Odalarında barınan 45 kiracı hane vardı. 1801 yılı büyük Bursa yangınında mahalle tümüyle yanmıştır. Hatta, mahallenin en önemli yapıtları olan Osman ve Orhan Gazi Türbeleri de yanmış, içindeki tüm eserleri yok ol­muştur. Mescit’te, Osman Gazi’ye saltanat alameti olarak verilmiş olan davul ile iri bir tespih vardı. Davul da çok büyüktü. Bu yangın sırasında davulla birlikte bu eşyaların da yandığı sanılıyor. 1855 yılındaki depremden sonra da eski manastır yıkılmıştır. Bu nedenle, 1863 yılında Sultan Abdulaziz tarafından tamir ettirilmesine karşın özgün yapı­sını tamamıyla yitirmiştir. Manastırın yerine Orhan ve Osman Gazi’nin türbeleri yapılmıştır. Ancak her iki türbenin içindeki mozaik ve kalıntılar, yıkılan eski manastıra aittir. Bu tarihte Tophane bahçesi de yeniden düzenlenmiştir. Bir de Saat Kulesi yapılmıştır. Bayramlarda kentin en yüksek yerinde bulunan bu mevkiden top atıldığı için Tophane olarak anılmıştı. Tophane’deki Saat Kulesi 1906 yılında yeniden yapılmıştır. Bu bahçe Dilara Bahçesi olarak anılmış olup, konserler bile verilen Bursa’nın en seçkin bahçesi idi. Halen bir görünüm yeridir. Ayrıca mahallede: Şahadet Camii, Satıfakih, Velediyaniç mescitleri ile, Lalaşahinpaşa Medresesi, Köprülüzade Tekkesi, Okçubaba Türbesi vardır. Lalaşahin Medresesi bugün Çocuk Kütüphanesi olarak kullanılmaktadır. 1924 yılında nüfusu azalması nedeniyle Darphane ve Camikale Mahallesi ile birleşip tek mahalle olmuştur. Bursa’nın en güzel eski evleri bu mahallededir. Özelikle Kale sokak, eski Bursa’yı canlandıran en güzel örnektir. Mahallede çoğunlukla eski Bursalılar yaşamaktadır. Bugün merkez Osmangazi ilçesine bağlı bir mahalledir.

Raif Kaplanoğlu