Kocakovacık

İlçenin güneydoğusunda, Keles'e 30 km uzaklıktadır. 1908 Yıllığı’na göre Orhaneli’ne bağlı olan köyde 188 hane yaşıyordu. Köy, Domaniç bölgesinden gelen Yörükler tarafından kurulmuş. İlk geldiklerinde, boyu bir metreyi geçmeyen ağaççıkların bulunduğu yer imiş. Halk arasında bu bitkiye kofalık denilmektedir. Kofalık adı zamanla Kovacık’a dönüşmüş. Eski adı Büyükkovacık'tır. Diğer Kovacık köyünden ayırmak için bu adı almış. XVIII. yüzyıl tahrir defterlerine göre Kite/Ürünlü kazasına bağlıdır. 1895 Yıllığı’na göre Bursa’ya bağlı olarak gösterilen 32 haneli Kovacık bu köy olmalı, Köyde 1927 yılında 248, 1990 yılında 748, 1997 yılında 559 kişi yaşamaktaydı. Türkmen köyüdür. 1934 yılında Orhaneli ilçesine bağlı iken, bu tarihte Keles bucağına bağlanmıştır. Köylüler, yazın yaylaya çıkma geleneğini sürdürmektedir. Sultan Murad’ın vakıf köyüdür. Önceleri köy içinde 2, köy dışında da Otyakan Dede olarak anılan yatırlar vardır. Köyün 400 m doğusunda bulunan Eski Mezarlık mevkii eski bir yerleşim yeridir. Ayrıca köy yakınlarındaki Kocayayla da köyün yaylasıdır. Köyün 8 km doğusunda yer alan bir tepede Alfistan Dede, 5 km kuzeyinde Somadın Dede, 6-7 km kuzeyde Haydar Çalı Dede yatırı vardır. Halen Yörük gelenekleri süren ender köylerden biridir. Bugün köyde; dizge, çizge, kuşak, akkuşak, acemşalı kuşak, göbekli peşkil, elmalı peşkil, fes, gıdıklık, işlemeli entari ve göğüs kapaklı güdük gibi Yörük giysileri üretilmektedir. Köyde Şinasi Çelikkol’a ait bir müzeoda vardır.

Raif Kaplanoğlu