Karaağaç Mahallesi

Bugün halen aynı adı taşıyan mahalle, Gökdere'nin doğusundadır. Kuzeyi Namazgâh, güneyi Eşrefiler ve doğu­sunda Sakaldöken caddeleri ile sınırlı olan mahallenin ortasından İpekçilik Caddesi geçer. Sedbaşı semtinde bulunan mahallede eskiden Ermeniler yaşa­maktaydı. Ancak XV. yüzyıl verilerine göre ma­hallede fazla Ermeni yoktur. 1487 yılında ise hiç yoktur. Her halde mahalleye Ermeniler daha sonra gelip yerleşmişler. Nitekim mahallede, 1530 yılında 40 İslam haneye karşın 9 Ermeni aile ile 10 kiracı Ermeni ailesi yaşamaktaydı. Ancak daha sonra tümüyle bir Ermeni mahallesi olmuştur. 1639 yılındaki bir belgeye göre mahallede mescit vardı. Bu nedenle, mahallede bu tarihte Müslümanların da yaşadığı anlaşılıyor. Mahalle mescidini, Kara Danişmend Yakup bin Cüneyd adlı bir kişi yaptırmıştır. Mescitten bugün bir eser yoktur. Mahalle mescidinin adı, Yakup Mescidi olarak da anılmıştır. Mahallede büyük bir Ermeni Kilisesi vardı. Bu kilisenin hemen yanında Bogosyan Okulu bulunu­yordu. 1792 tarihli bir kayıtta kilisenin adı Berayi imiş. (B.O.A. Cevdet-Evkaf, no.3392) Bu kilise, İpekçilik Caddesi’nin doğusunda idi. Bugünkü Atatürk Kütüphanesi altında idi. 1980’li yıllarda yıkılmıştır. 1773 yılında çıkan bir yangında, mahalledeki Basmane büyük ölçüde tahrip görmüştür. 1801 yılı Bursa yangınında ise mahalle tümüyle yanmıştır. 1855 yılı Büyük Bursa Depremi'nde tüm Bursa olduğu gibi bu ma­halle de büyük hasar görmüştür. Sedbaşı Köprüsü’nün ahşap bölümü tama­men yıkılmıştı. Irgandı Köprüsü’nün de dükkânları yıkıldığı için Ermenilerin Gökdere'nin öbür tarafına geçmesi olanaksızlaştı. Bu olay üzerine Ermeniler yardım kampanyası başlattılar. Büyükçarşı'da Ermeniler için para toplandı. İstanbul'dan heyetler gelip yardımlarda bulundular. Bu arada, kilisedeki antik parçaların İstanbul'a götürüleceği söylentisi yayılmasına karşın, böyle bir olayın gerçekleşmediği anlaşılır. 1904 yılında çıkan yangında mahallede bulunan bir fabrika yan­mıştır. Bu fabrika olasılıkla, Yusuf Ziya tarafından kurulmuş olan ipek fabrikası olmalıdır. Bu fabrikada yılda 6 bin metre kumaş üretilmekteydi. 1924 yılında nüfusu azaldığı için Mehmetkaramani ve Eşrefiler Mahallesi ile birleşip tek muhtarlığa bağlanmıştır. Mahal­ledeki ikinci kilise, Namazgâh yolunun solunda, Çocuk Esirgeme Kurumu binasının bi­tişi­ğindedir. Bu kilise fabrika ve depo olarak uzun süre hizmet verdikten sonra halen sağlam ola­rak varlığını sürdürmektedir. Bugün mahallede çoğunlukla eski Bursalılar ile Yunanistan’dan gelen göçmenler yaşamaktadır. Çünkü mahalleyi terk eden Ermenilerin ev ve mülkleri, Yunanistan’dan gelen göçmenlere verilmiştir. Bugün merkez Yıldırım ilçesine bağlı bir mahalledir.

Raif Kaplanoğlu