USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000

Firdevsi

Bursalı divan şairi

26-11-2015

Uzun Firdevsi olarak tanınan şair, Bursa’da 1453 yılında Edincik’te doğmuştur. Asıl adı İlyas’tır. Babası ünlü Hızır Bey’dir. II. Bayezıd’ın buyruğu ile 360 cüzlük Süleymanname yazmıştır. (Süleymaniye Ktp. Halet Ef. No. 643) Sözü fazla uzatması, kitabı okunur olmaktan çıkardığı için, Sultan beğendiği 80 cüzü alarak diğerlerini yaktırmıştır. Buna çok gücenen şair, Sultan aleyhine sözler söyleyerek İran’a kaçtı. Şair bir daha ülkeye dönmeyerek orada, 1512 yılından sonra yaşamını yitirmiştir.

Şairin ayrıca minyatürlerle süslü Davetname, (Burçlara ait bir kitap olup, içinde resimler vardır. İst. Ünv. Ktp. Ty. nr.208) Firasetname, (Binicilik ile ilgili bir kitaptır.) Kutubname, (Girid Adası hikayesi, Galata Mevlevihanesi Ktp. var) Hayat ve Mamat, (Farsça’dan çeviridir. Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmud, nr. 2333) Pendname-i Eflatun, Tercüme-i Cameşuyname, Hadikatü’l-Hakaayık, (Ank. Milli Ktp. nr.2251/1) Kısasname-i Süleymaname, (Topkapı Sarayı Ktp. Hazire, no. 1231) Tecnisat, Hadis-i Ahsen, Tali’i Mevlid-i Kebir, Münazara-i Seyf-ü Kalem (Millet-Ali Emiri-Manzum. No. 576) ile Satrançname-i Kebir (Nuruosmaniye Ktp. nr.3553) adlı yazma kitapları vardır. Yazarın 1892 yılında basılan bir de Silahşorname adlı bir kitabı daha vardır. (Topkapı Sarayı Ktp. Hazine nr.625; Bu kitap Alman S. Wssehrd ve İtalyan Bonelli tarafından yayınlanmıştır. Roma 1892) Kutbname (Süleymaniye-Halet Efendi, nr. 643) kitabı, İ. Olgun ve İ. Parmaksızoğlu tarafından yılında yayınlanmıştır. (Ank. 1980) F. Babinger de Süleymanname’yi yayınlamıştır. (Warke, 1927) fiairin Sultan  ile ilgili şiirlerinden seçilen bir ikiliği şöyledir;

“Gel ey va’iz işit, sözün hakimin

  Eğer kim var ise tab-ı Selim’in”

(LATİFİ, s. 180-182; AHDİ, s. 81; AŞIK ÇELEBİ, s. 245; HASAN ÇELEBİ II, s. 745; BEYANİ, s. 72; KÜNHÜ’L-AHBAR, s. 160-161; BURSALI TAHİR II, s. 105; F. Köprülü, Firdevsi, İ.A.C.IV, s. 649 ; EVLİYA ÇELEBİ, C.I, s. 237; F. Babinger, Tarih...s. 35; SİCİLİ OSMANİ IV. s. 14; KÜTÜK II, s. 122; KAMUSU’L-ALAM, s. 3388; BALDIRZADE, s. 11; Türk Yurdu. İst. 1330, cüz. 75, s. 2452; Edebiyat Arş. İst. 1989, s. 550-554 ; F. Büyükkarcı, Firdevsi-i Tevil ve Davetnamesi, 1993, Boğaziçi Ünv. Sos. Bil. Tezi; İ. Olgun, Uzun Firdevsi ve Türkçeciliği, Ö. Asım Ersoy’a Armağan, Ank. 1978, s. 185-200; H.T. Dağlıoğlu, Uzun Firdevsi-i Rumi Uludağ, S. 10, Bursa 1937; M.A. Çatıkkaş, Firdevsi-i Rumi’nin Satnaçname-i Firdevsi’si, TDA, S. 37 (1985) s. 186-198)