Elmalı

Elmalu olarak da anılır. İlçenin kuzeydoğusunda, Samanlı Dağları’nda, İznik'e 26 km uzaklıktadır. Orman köyüdür. XVI. yüzyılda Yenişehir'e bağlı Elmacık mezrasının başka bir köy olduğunu sanıyorum. Köyün bulunduğu alan büyük ölçüde Çandarlı ailesinin vakıflarına ait idi. Köy civarındaki vakfa ait ormanlar 1943 yılında, ormanların devletleştirilmesiyle kamu malı olmuştur. Önceleri köyün bulunduğu alan Yörük yaylası imiş. Elmalı Rumları ise Kılıçaslan mevkiinde yaşamaktaymış. Ancak buradaki Rumlar bölgeye gelen Gürcülerin baskılarıyla kısa süre içinde bölgeyi boşaltmışlardır. 1891 yıllında 93 Göçmenleri tarafından iskân edilmiştir. Bu tarihte köye 44 hane Rumeli göçmeni yerleştirilmiştir. 1895 Yıllığı’na göre 65 hane bulunan köyde 1927 yılında 530, 1990 yılında 780, 1997 yılında 547 kişi yaşamak­taydı. Köyde eski, tamamıyla ahşap, orijinal bir cami vardır. 1897 yılında yapılmış olan caminin ahşap işçiliği çok güzeldir. Köydeki Bulgaristan göçmenleri, ormanlık bu köyden yeterince yararlanamadığı için yavaş yavaş köyü terk etmiş, yerine ormandan yararlanabilen Gürcüler yerleşmiştir. Halen Gürcü köyüdür. Bölgede bulunan 6-7 köyün Gürcüleri önce Elmalı’ya yerleşmiştir. Daha sonra diğer köy ve mahallere bu köyden yayılmıştır. Gürcüler Batum’un Ğorcum köyünden gelmişler. Bu köye ve dolayısıyla bölgeye ilk gelen Gürcü sülalesi Işık Ali oğullarıdır. Bu sülalenin üç oğlu Mevlitoğulları daha sonra kabilenin diğer ailelerini çağırarak, Elmalı ve çevresindeki diğer köylerin Gürcü olmasını sağlamıştır. Devedişliler, Çiloğulları ve Şerifçavuşlar sülalesi de ilk yerleşen Gürcülerdir. Köyün birçok mahallesi vardır.

Raif Kaplanoğlu