Dırazali (Drazali)

İlçenin hemen güneyinde, İznik'e sadece 4 km uzaklıktadır. Halk arasında Dozali veya Dazali olarak da anılan köy, İznik Gölü’ne 1 km uzaklıktadır. Köyün kuruluşu, Osman Bey dönemine kadar inmektedir. Buradaki kale, İznik’in kuşatılması amacıyla Osman Bey tarafından 1301 yılında yaptırılmıştır. Kale kalıntısı, köyün hemen üzerinde bulunan Drazali Pınarı’ndaydı. İlk Osmanlı kroniklerinde hem bu kale hem de bu pınardan sözedilmektedir. Kale, Drazali Pınarı’nın hemen altındaki kayada, ahşap olarak yapılmıştı. Halen kayada ahşap direklerin sokulduğu delikler durmakta, altında da bir yapma mağara vardır. Pınarın hemen üzerinde de yaptığımız araştırmada bazı yerleşim izleri çıkmıştır ki, ilk aşamada köyün burada kurulduğunu sanıyorum. Köyde, Bizans döneminde de yerleşimler olduğu, kalıntılar ve hipojelerden anlaşılmaktadır. Eski İpek Yolu, köyün hemen yanından geçip Kızılhisar istikametine gitmekteydi. Hatta bugün bu yola ait, köyün hemen üzerinde bir Roma köprüsünün kalıntısı vardır. 1573 yılı tahrir defterine göre Yenişehir'e bağlı bulunan köy, Köprühisar ile İznik arasında bulunan bir geçitte kurulmuştu. Köyde 30 nefer, bu yolun güvenliğini sağlamak üzere görevlendirilmişti. Kızılhisar ile Köprühisar arasındaki birçok köy de, bu geçidi ko­rumak üzere derbentçi olarak kaydedilmiştir. Yanında bulunan Pamucak Derbendi ise, Yenişehir kurulduktan sonra yapılan yeni yolun derbendidir. Bu yol yapılınca, Drazali’den geçen yol da değişir. Zamanla boşalan köy, 1880’li yıllarda gelen Bulgaristan göçmenleriyle yeniden kurulmuştur. 1895 Yıllığı’nda Drağlı biçimiyle yazılmış, 21 haneli köy, bu olmalıdır. 1927 yılında 108, 1990 yılında 508, 1997 yılında 490 kişi yaşamaktaydı. Köyde 1936 yılında yapılmış eski bir cami vardır. Köyde halen Bulgaristan göçmenleri yaşamaktadır. Köyün başlıca geçimi zeytincilik ve meyveciliktir.

Raif Kaplanoğlu