Dereköy (Mudanya)

İlçenin güneyinde, Mudanya'ya 15 km uzaklıktadır. Nilüfer'e akan bir derenin kenarında kurulduğu için bu adı almıştır. Eski bir Rum köyüdür. 1530 yılı tahrir defterine göre Kite’ye bağlı ve 24 haneli olup, Sultan Murad Hüdavendigâr vakfına ait bir köydür. 1895 ve 1908 Yıllığı’na göre 320 hane bulunan köy, 1.668 kişinin yaşadığı irice bir kasabaydı. Bazı belgelerde Hayrettin Paşa oğlu Ali Paşa'nın köyü olup, Bursa'daki imaretine ve mescidine vakfettiği kayıtlı bulunan Dereköy farklı bir köy olmalıdır. Köyde, XVI. yüzyılda iki köle, dört oğluyla ve bir cariye yaşamaktaymış. 22 Ağustos günleri köyde panayır düzenlenmekteydi. Kurtuluş Savaşı sıra­sında Rumlarından oluşan bir çete, Anahor ve Veledler köyü Rum çeteleri ile birlikte, 300 kişilik grup olup, çevre köylere saldırdığı kayıtlıdır. Özellikle Zrafta'da büyük tahribat yapılmış. Köy gençleri bağlana­rak Mudanya'ya sürülmüş. 1924 yılında, köyü terk eden Rumların yerine Yunanistan’ın İskeçe ve Drama bölgelerinden gelen göçmenler yerleştirilmiştir. Ayrıca Girit göçmenleriyle, 1926 yılında Kavala’nın Oreşe köyünden gelen Pomaklar da vardır. Halen köyde en çok Pomaklar yaşamaktadır. 1927 yılında 612, 1990 yılında 779, 1997 yılında 783 kişi yaşamaktaydı. Köyde eski bir kilise bulunmak­tadır. Kilise 1855 yılında yapılmış olup, 1972 yılına kadar cami olarak kullanılmıştır. Çok süslü ve Bursa’nın en ilginç kiliselerinden biri olan yapının, son yıllarda üst örtüsü çökmüş ve gittikçe tahrip olmaktadır. Köydeki Rumlardan kalan tarihi evler ise yakın zamanlarda yok olmuştur. Sadece 3-4 tarihi ev kalmıştır. Köyden Bursa ve Mudanya’ya göç yaşanmaktadır. Köyün üzerinde Karaselvi denilen mevkide bir Ayazma bulunmakta olup, köyün suyu da buradan gelmektedir.

Raif Kaplanoğlu