Asıl adı Mustafa Çelebi olan şairin babasının adı ise Mehmet’tir. Bursa Muradiye Mahallesi’nde doğan şair, daha öğrenciliği sırasında şiirler yazmaya başladı. Cenani olarak ta telaffuz edilir. Ancak mahlasının Cinani olması daha doğrudur.
Hazreti Üftade’nin müridi idi. Rumeli Kazaskeri Muallimzade’nin asistanlığını yaptı. Bir süre müderris olarak çalışan şair, Bursa İvaz Paşa Medresesi müderrisi iken, eylül 1005/1595 yılında yaşamını yitirmiştir. Hamzabey’de gömülü olduğunu yazılır. Nitekim Koyunluoğlu da açık gömütler arasında şairin gömütünü sayar.
Geniş bilgisiyle dikkat çeken şair, Arapça, Farsça ve Türkçe çok güzel düzyazı ve şiirler yazmıştır. Yazar, Azeri’nin yazdığı Nakş-ı Hayal’ine nazire yazmıştır. Ayrıca; Bedayiü’l-Asar,(C. Okuyucu, Mustafa Cinani ve Bedayiü’l-asar’ı, Tarih Ens. Der. S. XIII, İst. 1987, s. 351-85) Mahsen-ül Esrar, Riyazü’l Cinan, (M.Şarlı, Cinani ve Riyazü’l-Cinani, Kayseri 1994;) Cilaü’l Kulub,(Süleymaniye, Halet-no.94, Bu kitab, M. Özkan tarafından metni basılmıştır. İst. 1990) Tuhfei Bağ-ı Cihan kitaplarıyla Divan’ı vardır. Divanı’nın bir nüshası İstanbul Ünv. Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.(no. T.3096)
Cinani mahlasıyla şiirler yazar şairin şiirlerinden birkaç ikiliği şöyledir;
“Lezette ola ki lal (dudak) ki şeker denir, sanar
Biçare ağzı dideni (göz bebeğini) bilmez yenir, sanar”
“Var mı ruhsara, (yüze) kim hattı- siyah fam (ağız) olmaya
Dehr (deniz) içinde hangi gün gördüm ki akşam olmaya”
(AHDİ, s. ? AŞIK ÇELEBİ, s. 84; Menakıb-ı Üftade, (A.Yınal) Bursa 1996, s. 39,171; ATAİ, s. 395-397; HASAN ÇELEBİ I, s. 266; RİYAZİ,? FAİZİ,? RIZA, s. 25; GÜLDESTE, s. 455-460; ATAİ, s. 395; BURSALI TAHİR II, s. 70; ESLAF; s. 147-149 ; NÜZHET ERGUN, C.III, s. 1018; BALDIRZADE, s. 31,63; SİCİLİ OSMANİ IV, s. 379; HAMMER, 6, s. 6; KÜTÜK III, s. 393-395; KAMUSU’L-ALAM, s. 1839; KOYUNLUOĞLU, s. 194; M, Kara, Bursa’da Tarikat ve Tekkeler, II, s. 138; Katip Çelebi, Fezleke, Atıf Ef. Ktp. no.1914, s. 29; Cihan Okuyucu, Cinani Hayatı, Eserleri ve Divanı’ndan Seçmeler, Ank. 1996; Mustafa Özkan, Cinani Cilaü’l-Kulub, İst. 1990)
