Çatalağıl

Bursa'nın en batısında, Karacabey-Bursa karayolunun 1 km kuzeyindedir. Bursa'ya 28 km uzaklıkta, Ulubat Gölü’nün kuzeyindedir. 1530 tarihli tahrir defterine göre köy, 57 haneli büyük bir köy olup, saraya ait koyunlara bakmaktaydı. Aynı defterde, bir adı Saruca olan Çatalağıl adlı bir başka köy daha vardır. Bu köyde ise 31 hane Hıristiyan yaşamaktaydı. Köye Çatalhan da denilmektedir. Gerçekten de bu köyde büyük bir han vardı. Hanın temelleri üzerine bugün ta­vuk çiftliği kurulmuştur. Eski bir Rum köyüdür. 1919 yılındaki bir belgede, köyün Çatalağa şeklinde anıldığını gördük. Köyün çok eski bir yerleşim yeri olduğu ve adının Konstanitzi veya Ainatos olduğu sanılıyor. 1895 ve 1908 Yıllığı’na göre Karacabey'e bağlı 52 haneli bir köydü. Daha önceleri sürekli olarak Karacabey’e bağlı iken, 1935 yılında alınan bir karar ile Bursa merkez ilçeye bağlanmıştır. 1990 yılında 301, 1997 yılında 312 kişi yaşamaktaydı. Kurtuluş Savaşı sonrasında Yunanistan göçmenleri yerleştirilmiştir. Köydeki Aziz Ioannes Theologos Kilisesi halen sağlam olup depo olarak kullanılmaktadır. Kilise bir süre de ateş değirmeni olarak kullanılmıştır. Köyde ikinci bir kilise varmış ki bugün yok olmuş. Köyün diğer adının Saruca olduğu kaynaklarda yer almaktadır. Rumların gitmesi üzerine köye Yunanistan’ın Kaylar beldesinden gelen göçmenler yerleşmiştir. Tümüyle yanan köyün evlerini, Kurtuluş Savaşı komutanlarından Kaylarlı Arif Kaptan yaptırmıştır. Arif Kaptan’a da Atatürk tarafından köyde geniş araziler verilmiş. Köyde önceleri birçok yel değirmeni faaliyette olup, bunlardan bazılarının kalıntıları halen görülebilmektedir. Köyün Ayazma mevkiindeki kuyusu, uzun süre adak yeri olarak kullanılmıştır. Özellikle kellere şifa olduğu söylenen kuyu bugün kapanmıştır.

Raif Kaplanoğlu