Bursa ve çevresinin en eski yerleşimleri İznik Gölü çevresindedir. Sadece İznik Gölü çevresinde, taş devirlerinde kurulduğu anlaşılan beş önemli höyük bulunmaktadır. Bunlardan Orhangazi'ye 1 km uzaklıkta, bir pınarın kıyısında bulunan Ilıpınar Höyüğü’nde, 1986 yılından bu yana, Hollanda Arkeoloji Enstitüsü tarafından yapılan kazılar sonucunda, İ.Ö. 5200 yıl öncesine ilişkin yerleşim alanı bulunmuştur. Burada yapılan kazılarda üst üste altı-yedi yerleşim alanı belirlenmiştir. Ilıpınar Höyüğü’nün 750 m kadar doğusunda Hacılartepe Höyüğü bulunmaktadır. Ufak bir alanda bulunan bu höyüğün taş devrinden kalma bir yerleşim alanı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca Sölöz köyünde de, Ş. A. Kansu'nun belirlemesine göre taş devrinden kalma bir höyük vardır. Orhangazi-İznik yolunun Yeniköy altı mevkiinde, Tepecik Höyüğü bulunmaktadır. 150 metre çapında, 6 metre yüksekliğindedir. Göle 750 m, yola ise 500 m uzaklıktadır.
İznik Gölü'nün doğusunda da üç höyük bulunmaktadır. Bunlardan ilki İznik'in doğusundaki Görüstan veya Körüstan olarak anılan eski bir köyde bulunan Üyücek Tepe'dir. Höyüğün 1,5 km kuzeyinde Hocaköy, güneyinde ise İznik-Mekece yolu bulunmaktadır. Bu höyük 150 m çapında, 5 m yüksekliktedir. Çakırca köyü yakınlarında da Höyücek adlı bir başka höyük bulunmaktadır. 200-300 m uzunluğunda, 10 m yüksekliğinde bulunan bu höyük oldukça büyüktür. Ayrıca İznik'in doğusunda bulunan Karadin köyünde de bir höyük bulunmaktadır.
İnegöl'de de iki höyük vardır. Bugün kent ortasında, Belediye civarında kalan bir höyüğe Cumatepe denilmektedir. Eskişehir-Bursa yolunun 750 m kuzeyinde, İnegöl'ün 3 km doğusunda bulunan diğer höyüğe Doğutepe denilmektedir. 400 m çapında, 3 m yüksekliğinde bulunan bu höyük tahrip görmüştür. Yenişehir Babasultan Höyüğü, 150 m çapında, 6 m yüksekliğindedir. Demirtaş Höyüğü ise 90 m çapında, 5 m yüksekliğindedir. Bursa yolunun 2.5 km güneyinde, Bursa'ya 7 km uzaktadır. M.Kemalpaşa ilçesi Söğütalan bucağına bağlı Dorak köyünde de, 1920'li yıllarda yapılan kaçak kazılarda, İ.Ö.VI. yüzyıla ait olduğu tahmin edilen iki kral lahdi ile iki hizmetkârının mezarı bulunmuştur. Bu anıtmezarlardan çıkarılan çok sayıda değerli tarihi eser yurt dışına kaçırılmıştır. Tüm bu höyüklerin varlığı, Bursa bölgesinin 6 bin yıl öncesinden beri yoğunlukla yerleşime uğradığını göstermektedir.
