Altıparmak Mahallesi

Bugünkü Altıparmak Caddesi’nin iki yanında yer alan mahalle, batıdan Stadyum Caddesi ile çevrilidir. Mahallenin adına en eski, 1509 yılı Bursa Kadı Sicilleri'nde rastladık. 1530 yılında 25 hanenin bulunduğu mahallede, 1573 yılında 75 hane yaşamaktaydı. Mahalleye bu ad, Altıparmak lakaplı Abdullah Çelebi bin Mehmet'in yaptırdığı mescit nedeniyle verildiği söylenmektedir. Bursa Kadı Sicilleri'nde yaptığımız araştırmada bu mahallede önemli ölçüde gayrimüslim yaşadığı anlaşılıyor. Bazı belgelerde mahallede Altıparmak lakaplı Yasef adlı ünlü bir Yahudi’ye rastladık. Yahudilerin bü­yük ölçüde yaşadığı düşünülürse, mahallenin adının bu kişinin adından gelebi­leceği de akla yatkındır. Ancak bu kişiden çok önce de mahallenin, Altıparmak adıyla anılması nedeniyle bu zayıf bir olasılıktır. 1484 tarihli kadı sicillerinde ise Altıparmak unvanlı Abdullah oğlu Hoca Mehmet'in adı sıklıkla geçmektedir. Tüccar olan bu kişinin, yaşadığı devre göre, mescidi yaptırması daha doğrudur. Mahalle mescidinin yanında bir muallimhane ile bir tab­hane de varmış. Mescidin yanında bulunan mermer çeşme üzerinde Altıparmak yazılı olduğu kaynaklarca belirtilmektedir ki, belki de mahalleye bu çeşme adını vermiştir. 1905 yılında yayınlanan Mirat-ı Bursa adlı kitapta, mahallede Hıristiyanların yaşadığı için, mescidin ibadete kapalı olduğu yazılıdır. Alparmak Mescidi yakınlarında, cadde üzerinde Miskinler Dergâhı denilen kargir eski bir dergâh vardı. Bursa’nın ilk fakültelerinden İTİA, bugünkü Kaymakamlık binasında uzun yıllar faaliyetini sürdürmüştür. Mahallede Baba Efendi tarafından yaptırılmış ve yılda 6 bin kg üretim yapan bir ipek fabrikası vardı. 1924 yılında nüfus azalması nedeniyle Çırpan ve Istabılbayezit Mahallesi ile birleşip tek mahalle olmuştur. Osmangazi Kaymakamlık binası ile Sakarya Caddesi, mahallenin güney sınırını oluştu­rur. Bugün büyük ölçüde işyerleri ile dolu olan mahallede çoğunlukla Bursalılar ve 30 hane kadar Yahudi yaşamaktadır. Setbaşı’ndan sonra bugün Bursa’nın ikinci canlı semtidir. Bugün merkez Osmangazi ilçesine bağlı bir mahalledir. (BOA. Temettuât Defterleri, no.7365)

Raif Kaplanoğlu