Aksu

Köyü, Göksu deresi üzerinde Çiçek Dede adında bir derviş, müritleriyle kurup şenlendirmiştir. Kurucu Çiçek Dede’nin mezarı köydedir. Belgelere göre, XIV. yüzyılda Siyami Dede'ye Padişah berat verip burada oturmasına izin vermiştir. Eskiden İnegöl'e bağlı idi. Köyün yanında Pekmezalanı ve Yayaviranı adıyla anılan mevki­lerde tarım yapılırmış. Ayrıca Bednos Alanı olarak anılan mevki de yaya çiftliği olup, Bizans dönemi yerleşim yeridir. Yayaviranı denilen mevki, eski Roma kaldırımlarının çok iyi bir biçimde korunduğu bölgedir. Nitekim işlek bir yol üzerinde olan köyde, 1498 tarihinde Mehmet oğlu tüccar Hoca Tursun bir kervansaray yaptırmıştır. Bu han yapılmadan önce, köyden Yahya Fakih adlı kişi yararlan­maktaydı. Kadı sicillerindeki kayıtlardan, köy halkının bu kervansaraya bakmak ve yollar açıp derbentçilik yapmak için görevlendirildiği anlaşılıyor. 1565 tarihli mühimme defterindeki bir kayıtta, köydeki derbentte tüccarların soyulduğu yazılmaktadır. Bir dönem, İsabey İmareti'nin vakıf köyü olduğu kadı sicil­lerindeki belgelerden anlaşılıyor. Köyde Karaçelebizade Muslihiddin'in yaptırdığı bir mescit vardır. Caminin bahçesindeki mezar taşlarını bir muhtar kaldırmış, ancak uzun süre ölüler rüyasına girince, mezar taşlarını yeniden yerine getirilmiş. Alemşah’ın da vakıf­ları olan bu köyün meydanında yaşlı bir çınar ağacı ile eski güzel evler var. Önceleri bucak merkezi olan irice bir belde imiş. Yunanlılar köyde iki yıl kadar karargah kurmuştur. Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanlılarca kısmen yakılmıştır. 16 Temmuz 1919 tarihli bir raporda bir Ermeni çetesi tarafından iki Türk'ün soyulup, birinin öldü­rüldüğü yazılıdır. 1972 yılında, yeni yol yapılıp, köyden geçen yol körelince, köyün önemi azalmıştır. 1895 ve 1908 Yıllığı’na göre 121 hane bulunan köyde 1927 yılında 676, 1990 yılında 688, 1997 yılında 751 kişi yaşıyordu. Bugün tarihi bir hamam ile, bir han kalıntısı bulunan köydeki ikinci hanın kalıntılarından sadece temelleri kalmıştır. Tarihi çınar ağacı ile kitabesi bulunan çok güzel bir anıtsal çeşmesi vardır. Yerli köyüdür. Ayrıca köyde Artvin Murgul’dan gelen göçmenler de vardır. (BOA. Temettuât Defterleri, no.7434)

Raif Kaplanoğlu