Adranos (Atranos)

Adra söz­cüğü, Luwi dili temeline dayanan Pelasgos dilinde "erkek-koca" demektir. Anadolu da, çoğunlukla Ana Tanrıça'nın erkeği, baş tanrıyı kastetmek­tedir. Adra-(wa)na olarak ise Adra Irmağı anlamına geldiği söylenebilir. Bu sözcük daha sonra Hadrianos, Edrenos, Adrınaz veya Adırnaz olarak anılmıştır. Orhaneli Çayı’na da Adranos Çayı denilmiştir. Bu kasabada Hadrianus adına bir tapınak bulunduğu için bu adı aldığı da söylenmektedir. Nitekim gerçekten de bu kentte eski bir tapınak kalıntısı vardır. Texier, kenti imparator Hadrianus'un kurduğunu yazar. Texier, 1835 yılında gördüğü kalenin, üç kemerden oluşan bir girişi olduğunu yazar. Yazar kentte birçok kalıntıya rastlar. 70X48 metre ölçülerinde, gymnasium olduğunu tahmin ettiği bir yapının temellerini belirler. Bu yapının yüksekliği ancak 3-4 ayak imiş. Batı tarafındaki duvarlar yaklaşık 20 m yükseklikte imiş. Duvarların kalınlığı ise 1 m kadarmış. Bu yapının yanında tapınak kalıntısı varmış. Ünlü hatip Aristid, bu kentte doğmuş. Anadolu'da aynı adı taşıyan birçok kent vardır. Bu nedenle Orhaneli'yi diğerlerinden ayırmak için, Uludağ üzerindeki Hadriani anlamına, "Olimpos ad Hadriani" denmiştir. Hadriani’den ilk kez Sestini söz etmiştir. Hamilton (1853-1947) ise, Çanakkale Savaşları sırasında geldiği Orhaneli'nin eski kalıntılarından ilk kez söz etmiştir. Köylüler, bugün Hadrianus’tan galat olmak üzere, yaygın olarak Adırnaz adını kullanır. Hatta Dağlılar’a genellikle Adırnazlılar denilmektedir. (Bak. ORHANELİ)

Raif Kaplanoğlu